Volgens de Staatssecretaris is er geen geldige reden voor het opnieuw niet voldoen aan de prestatieovereenkomst.
Ondanks de goede prestaties en naleving van afspraken door de spoorbeheerder, heeft de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat een boete van 100.000 euro opgelegd. Hoewel ProRail in 2022 op de meeste gebieden uitstekend heeft gepresteerd, zijn er op specifieke punten tekortkomingen geconstateerd. In vergelijking met het vorige jaar is er geen verbetering in de prestatie-indicatoren die boven de minimale waarden scoren.
ProRail koppelt deze resultaten aan een reeks factoren. Ten eerste zorgden personeelstekorten bij NS in de eerste helft van 2022 voor onverwachte treinuitval, en in de tweede helft van het jaar tot een gewijzigde dienstregeling met minder frequente en kortere treinen. Dit resulteerde in langere stopmomenten bij stations en minder punctualiteit voor reizigers. Bovendien werd 2022 gekenmerkt door enkele storingen die een buitengewoon grote impact hadden. Bijvoorbeeld, gedurende drie maanden was er geen treinverkeer mogelijk tussen Lelystad en Zwolle door een hoogspanningskabel die op de bovenleiding terechtkwam, en de storm Eunice had aanzienlijke gevolgen.
Volgens artikel 25 van de beheerconcessie heeft de Staatssecretaris een boete van 100.000 euro opgelegd aan ProRail, die ten voordele van de goederensector zal worden gebruikt. In 2022 scoorde ProRail onder de minimale waarde op de prestatie-indicator van klanttevredenheid bij goederenvervoerders. Volgens ProRail zijn deze vervoerders voornamelijk ontevreden over de samenwerking omtrent de toekomst en ontwikkeling van het spoorwegnetwerk, de beschikbaarheid van infrastructuur en voorzieningen, en de coördinatie met betrekking tot werkzaamheden aan de infrastructuur.
Om beter inzicht te krijgen in enkele van de slechtst beoordeelde processen en mogelijke verbeteringen, zal ProRail in het tweede kwartaal van 2023 een uitgebreid kwalitatief onderzoek onder de vervoerders uitvoeren. Vivianne Heijnen heeft in haar brief aan de Kamer aangegeven dit proces nauwlettend te blijven monitoren.
NS
NS presteert boven de minimale waarden op 10 van de 11 prestatie-indicatoren, hoewel de scores lager waren dan in 2021, deels door personeelstekorten. De jaarlijkse rapportage van NS bevestigt dat 2022 een uitdagend en vervelend jaar was voor NS, haar medewerkers en uiteraard de reizigers. Door de omvangrijke afschaling in de tweede helft van 2022 en de daaruit voortvloeiende overlast voor de reizigers, heeft de Staatssecretaris besloten niet voor een standaardboete te kiezen. In plaats daarvan heeft zij gekozen voor de maximale boete van € 1,5 miljoen, zoals vastgelegd in het systeem van boetebeheer in de vervoersconcessie.
Heijnen erkent dat bepaalde zaken, zoals de arbeidsmarktkrapte en de invloed van de coronapandemie op ziekteverzuim (inclusief quarantaine) van personeel, buiten de controle van NS vallen. Ze stelt echter dat dit NS niet ontslaat van de verantwoordelijkheid om te allen tijde voldoende personeelscapaciteit te waarborgen en tijdig te reageren op interne en externe veranderingen die hierop invloed kunnen hebben. Omdat ze van mening is dat een vermindering van de BVOV niet nadelig mag zijn voor de reiziger, wil ze dat dit geld wordt gebruikt om de dienstverlening te verbeteren. Daarom heeft ze besloten de € 1,5 miljoen niet terug te vorderen, maar NS de opdracht gegeven dit geld ten behoeve van de reiziger in te zetten. Heijnen verwacht dat NS een plan opstelt voor het gebruik van dit geld en hierover verantwoording aflegt.
