Wydaje się, że strefy niskiej emisji (LEZ) we Flandrii dobiegają końca.
Tam, gdzie Antwerpia i Gandawa były kiedyś pionierami w ograniczaniu emisji pojazdów zanieczyszczających środowisko, obecnie zasady są rozluźniane, a w Gandawie rozważa się nawet całkowite zniesienie strefy LEZ. Ewolucja ta rodzi pytania o przyszłość jakości powietrza i zrównoważony charakter tej polityki.
W porozumieniu administracyjnym kartelu Gandawa Voor Gent en Groen wyraźnie stwierdza się, że oceniana jest wartość dodana obecnej strefy LEZ. Jeżeli okaże się, że wpływ nie jest wystarczająco znaczący, LEZ zostanie zlikwidowana. Ten ewentualny krok w tył jest częściowo inspirowany flamandzkim porozumieniem koalicyjnym, w którym zdecydowano się nie zaostrzać dotychczasowych zasad. Oznacza to, że pojazdy z silnikiem Diesla spełniające normę Euro 5 lub wyższą, a także pojazdy benzynowe spełniające normę Euro 2, mogą jeździć przez czas nieokreślony. Jest to uderzające, ponieważ zdaniem ekspertów pojazdy tej kategorii w dalszym ciągu emitują znaczne ilości tlenków azotu, które są szkodliwe dla zdrowia publicznego.
Wprowadzenie strefy LEZ w Antwerpii w 2017 r. i w Gandawie w 2020 r. doprowadziło do zauważalnej poprawy jakości powietrza. Raporty Flamandzkiej Agencji Środowiska (VMM) potwierdzają, że stężenie cząstek stałych i sadzy znacznie spadło. Polityka ta miała nie tylko skutek lokalny, ale także spowodowała zmiany w otaczających obszarach, ponieważ ludzie dostosowali swoje zachowanie za kierownicą.
nisko wiszący owoc
Wydaje się jednak, że poparcie polityczne maleje. Joris Vandenbroucke (Vooruit), nowy radny ds. mobilności w Gandawie, stwierdza, że nisko wiszące owoce zostały już zebrane. „Najbardziej zanieczyszczające środowisko samochody zostały wymienione. Ale LEZ wywiera największą presję na grupy o niskich dochodach, które nie mogą kupić drogich samochodów elektrycznych. To jest niesprawiedliwe. Plany rozpowszechniania są sprawiedliwsze, ponieważ wpływają na wszystkich w równym stopniu”. Pogląd ten jest zbieżny z krytyką, jakoby polityka ta była społecznie niezrównoważona.
Nie wszyscy są przekonani, że LEZ straciła swoją użyteczność. Stijn Vranckx, ekspert ds. jakości powietrza w centrum badawczym VITO, podkreśla, że nadal możliwa jest znaczna poprawa, szczególnie w zakresie emisji tlenków azotu. „Od 2030 r. europejskie wymagania staną się znacznie bardziej rygorystyczne. LEZ jest ważną dźwignią umożliwiającą szybsze uczynienie floty pojazdów bardziej ekologiczną. Bez tej polityki to przejście ulegnie spowolnieniu”.
„LEZ wytrzymałaby lepiej, gdyby oszukańcze diesle całkowicie zniknęły”.
Antwerpia, gdzie LEZ została wprowadzona siedem lat temu za czasów burmistrza Barta De Wevera (N-VA), obecnie spełnia europejskie wartości dopuszczalne dla cząstek stałych i azotu. Gdyby jednak dzisiaj obowiązywały bardziej rygorystyczne normy na rok 2030, w ponad połowie punktów pomiarowych w Antwerpii zostałyby one przekroczone. „Osiągnięto największe zyski, ale to nie znaczy, że historia się skończyła” – powiedział wcześniej De Wever, choć obecnie postrzega LEZ jako zamknięty rozdział.
Podobnie jest w Brukseli. Francuskojęzyczne partie MR, Les Engagés i PS przełożyły niedawno zacieśnienie strefy LEZ na 2027 r. Oznacza to, że tzw. oszukańcze diesle, które wyszły na jaw podczas Dieselgate, również mogą na razie nadal jeździć. Jednak Elke Van den Brandt (Zieloni) zauważa, że jakość powietrza w Brukseli poprawiła się o 40 procent od wprowadzenia strefy LEZ. W szczególności korzystają na tym grupy wrażliwe społecznie i dzieci. „Jakość powietrza jest nadal dwa do trzech razy gorsza niż standardy Światowej Organizacji Zdrowia. Co roku ponad 900 mieszkańców Brukseli umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza” – stwierdził Van den Brandt w „Nieuwsblad”.
Wat Nu?
Elektryfikacja floty pojazdów trwa i oczekuje się, że wiele pojazdów zanieczyszczających środowisko automatycznie usunie z dróg wiele pojazdów zanieczyszczających środowisko. Mimo to eksperci krytycznie oceniają porzucenie polityki, która przyniosła wymierne korzyści. W nowym raporcie VMM podkreślono, że dalsze zmniejszenie stężenia tlenku azotu może przynieść znaczne korzyści zdrowotne, zwłaszcza grupom szczególnie wrażliwym. „To wstyd, że kolejny etap został zatrzymany” – mówi Frans Fierens z Międzyregionalnej Komórki ds. Środowiska. „LEZ wytrzymałaby lepiej, dopóki oszukańcze diesle całkowicie nie zniknęły”.
Chociaż flamandzkie porozumienie koalicyjne stanowi, że Flandria jest „na dobrej drodze”, aby osiągnąć europejskie cele w zakresie jakości powietrza, poparcie polityczne i społeczne dla strefy LEZ wydaje się coraz bardziej maleć. Pozostaje pytanie, czy odrzucenie tej polityki jest krokiem naprzód, czy wstecz, jeśli chodzi o zdrowie publiczne i ambicje Flandrii w zakresie ochrony środowiska.
