Het staat buiten kijf dat de titel niet slechts een pakkende kop is, maar ook een reflectie van een urgent maatschappelijk probleem.
Verkeersagressie is een fenomeen dat iedereen die ooit achter het stuur heeft gezeten wel kent. Of het nu gaat om een plotselinge vlaag van woede door de auto die je afsnijdt, of het verbijsterende gedrag van die ene bestuurder die een parkeervak inpalmt zonder rekening te houden met anderen, agressie in het verkeer is alomtegenwoordig. Nu blijkt echter uit recent onderzoek dat maar liefst één op de acht Nederlandse bestuurders aangeeft wel eens uit de auto te zijn gestapt om een confrontatie aan te gaan met een medeweggebruiker. En bijna een kwart van de respondenten heeft het omgekeerde al eens meegemaakt.
De cijfers schetsen een zorgwekkend beeld. Neem bijvoorbeeld een recent incident waarbij een koppel de straat overstak. Een jonge automobilist negeerde het rode verbodsbord met de witte streep en reed door, met gevaar voor alle voetgangers en andere weggebruikers. Toen een van de voetgangers een gebaar maakte naar het bord, reageerde de jonge bestuurder dreigend: “Waar bemoei jij je mee, moet ik soms al je tanden uit je bek slaan?”
De paradoxale bevinding dat mensen zichzelf als minder agressief beschouwen dan anderen is tekenend voor het probleem. Het suggereert een gebrek aan zelfbewustzijn en zelfkritiek. Als iedereen denkt dat het probleem bij 'de ander' ligt, dan ontbreekt de motivatie voor individuele verbetering en bewustwording.
Met stijgende irritaties, verhoogde frequenties van confrontaties en zelfs dreigementen en geweld, is het tijd voor een grondige reflectie op zowel individueel als collectief niveau. Misschien is het tijd om de automatische piloot uit te schakelen en bewuster deel te nemen aan het verkeer, met het volle besef dat elke beslissing invloed heeft op het welzijn van anderen. Daarnaast zouden beleidsmakers kunnen overwegen of er meer gerichte campagnes en wetgeving nodig zijn om deze groeiende trend te beteugelen.
Het negeren van deze trend zou een stilzwijgende goedkeuring zijn van een cultuur waarin intimidatie en agressie worden genormaliseerd, en dat is een pad dat we ons niet kunnen veroorloven te bewandelen.
Waar komt deze impulsiviteit en agressie vandaan? Een interessante theorie is dat de samenleving als geheel individualistischer is geworden, waarbij het ‘ik’ en ‘mijn eigen gelijk’ op de voorgrond staan. Dit individualisme lijkt door te sijpelen naar onze manier van autorijden. Het resultaat is een toename van ergernissen en, uiteindelijk, confrontaties. Uit het Univé onderzoek blijkt ook dat 74% van de ergernissen op de weg voortkomt uit agressief rijgedrag, terwijl 43% gerelateerd is aan te hard rijden door andere bestuurders.
De paradox is dat, wanneer gevraagd wordt naar eigen rijgedrag, Nederlanders zichzelf als minder agressief beschouwen. Handgebaren en afsnijden worden weliswaar als agressief ervaren, maar slechts 25% van de bestuurders geeft toe zelf ooit een handgebaar te hebben gemaakt. Qua afsnijden is de discrepantie nog groter: 70% zegt dit te hebben ervaren, maar slechts 16% bekent zelf ooit iemand te hebben afgesneden.
Ondanks het feit dat confrontaties onplezierig en potentieel gevaarlijk zijn, voelt 38% van de confrontatiezoekers zich opgelucht nadat ze hun zegje hebben gedaan. Aan de andere kant geeft 26% aan zich achteraf schuldig te voelen en 24% schaamt zich na de tijd. Dit wijst op een complexe dynamiek waarbij kortstondige emotionele bevrediging soms de overhand krijgt boven rationeel en empathisch gedrag.
Wat deze bevindingen in het bijzonder alarmerend maken, is dat mensen die zelf een verkeersongeval hebben meegemaakt, vaker geneigd zijn uit hun auto te stappen om een confrontatie aan te gaan. Dit suggereert dat zelfs een traumatische gebeurtenis zoals een ongeluk niet per se leidt tot meer verantwoordelijk en voorzichtig rijgedrag.
Verkeersagressie is niet nieuw, maar de frequentie en intensiteit lijken toe te nemen. De vraag die blijft hangen is: hoe gaan we om met deze trend? Meer handhaving, strengere wetten of toch maar investeren in educatie en bewustwording? Wat de oplossing ook moge zijn, de huidige stand van zaken is onhoudbaar en vraagt om onmiddellijke actie.
