De Minister sluit uithuisplaatsing kinderen niet uit door gijzelingen als pressiemiddel voor onbetaalde boetes.
De Minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius en de Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind hebben gereageerd op schriftelijke vragen van de leden Abassi (DENK), Lahlah (GL/PvdA), Van Nispen (SP) en Palmen (NSC) betreffende ‘mankementen’ in het huidige boetesysteem in Nederland. Deze vragen volgden naar aanleiding van het boek ‘De Boetefabriek’ van Merel van Rooy, waarin wordt beschreven hoe verkeersboetes een steeds grotere inkomstenbron voor de Staat zijn geworden. De Ministers werd gevraagd of zij de mening delen dat de verkeersboetesystematiek in Nederland is doorgeslagen, met onnodig leed en schulden als gevolg.
Volgens de bewindvoerders is het cruciaal voor de veiligheid dat verkeersdeelnemers zich aan de regels houden, en dat effectieve handhaving van deze regels essentieel is. Ze benadrukt dat voor een optimaal effect verkeersboetes snel en zeker moeten worden geïnd. In het afgelopen jaar werden ongeveer 8,4 miljoen verkeersboetes opgelegd op basis van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften, waarvan 84% op tijd werd betaald. “Voor mensen die moeite hebben met het betalen van hun verkeersboete, is het van belang dat er voldoende mogelijkheden zijn voor betalingsregelingen, die laagdrempelig worden aangeboden en daadwerkelijk worden benut. Dit is cruciaal om te voorkomen dat mensen in de schulden raken of dat bestaande schulden toenemen,” aldus de Minister.
persoonsgericht
Het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) speelt hierin een belangrijke rol. Het CJIB int verkeersboetes zo persoonsgericht mogelijk en probeert (meer) schulden te voorkomen. Volgens Yeşilgöz-Zegerius heeft het CJIB de afgelopen jaren grote stappen gezet en werkt het continu aan kwalitatieve en passende dienstverlening om mensen te helpen aan hun financiële verplichtingen te voldoen.
Toch is er sprake van gijzelingen onder de Wet Mulder. Tussen 1998 en 2018 werd in 93.835 gevallen gijzeling toegepast. Gijzeling is een pressiemiddel van de officier van justitie om mensen te dwingen openstaande boetes te betalen. Als iemand de boetes niet betaalt, kan hij of zij in gijzeling worden genomen, in de hoop dat de betrokkene alsnog betaalt. “Wij kunnen niet geheel uitsluiten dat kinderen destijds uit huis zijn geplaatst doordat hun ouder werd gegijzeld. Er zijn ons echter geen zaken bekend waarbij gijzeling tot een eventuele uithuisplaatsing heeft geleid,” schrijft men aan de Kamer.
"Het feit dat er veel betalingsregelingen worden getroffen betekent niet automatisch dat de verkeersboetes te hoog zijn geworden. De financiële positie van de betrokkenen speelt hierbij vermoedelijk de grootste rol. Ook bij een lagere boete zullen mensen die vanwege hun financiële omstandigheden moeite hebben om een verkeersboete te betalen, naar verwachting een betalingsregeling treffen."
Het beleid is dat gijzeling niet wordt toegepast als iemand wel wil betalen, maar dat niet kan. Dit uitgangspunt is verankerd in het beleid van het Openbaar Ministerie en de beleidsregels van de minister voor Rechtsbescherming. Overheidsinstanties moeten zich inspannen om zicht te krijgen op de situatie van de betrokkene voordat gijzeling wordt overwogen. Bij betalingsonmacht moet de betrokkene zijn situatie toelichten bij de rechter.
verzekeringen
Op de vraag of er gekeken kan worden naar meer schappelijke tarieven voor verzekeringen voor mensen met geldproblemen, antwoordt Yeşilgöz-Zegerius dat het afsluiten van een verzekering een eigen verantwoordelijkheid is. “Het afsluiten van de benodigde verzekering is een eigen verantwoordelijkheid van de burger. De premies worden bepaald door de verzekeringsmaatschappijen. Indien de premie (tijdelijk) niet betaald kan worden, kan de kentekenhouder ervoor kiezen om het voertuig te laten schorsen door de RDW. Het voertuig hoeft dan niet verzekerd te zijn. Ook hoeft voor het voertuig dan geen motorrijtuigenbelasting betaald te worden en het voertuig hoeft niet APK goedgekeurd te zijn. Tijdens de schorsing mag het voertuig niet op de openbare weg staan of rijden,” aldus de Minister.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wonen naar schatting 100.000 kinderen in een gezin met problematische schulden door een verkeersboete. De cijfers van het CBS tonen het percentage huishoudens met problematische schulden, waaronder een of meerdere openstaande verkeersboetes, en de gezinssamenstelling. “Dit betekent echter niet dat verhoogde verkeersboetes de oorzaak zijn van problematische schulden. Verkeersboetes kunnen ook zijn opgelegd en verhoogd nadat problematische schulden om andere redenen zijn ontstaan,” aldus de reactie.
In het schrijven benadrukt men dat het belangrijk is dat burgers zorgvuldig worden behandeld, ongeacht de oorzaak van hun schulden, zonder uit het oog te verliezen waarom verkeersboetes zijn opgelegd en dat deze moeten worden betaald. Het CJIB heeft hier volop aandacht voor, door verkeersboetes persoonsgericht te innen. “Het feit dat er veel betalingsregelingen worden getroffen betekent niet automatisch dat de verkeersboetes te hoog zijn geworden. De financiële positie van de betrokkenen speelt hierbij vermoedelijk de grootste rol. Ook bij een lagere boete zullen mensen die vanwege hun financiële omstandigheden moeite hebben om een verkeersboete te betalen, naar verwachting een betalingsregeling treffen,” aldus de Minister.
onderzoek
Justitie liet eerder weten dat het eind 2024 een onderzoek afrondt dat kijkt naar de doelmatigheid van verhoging van boetes en kijkt hoe het oplopende schulden kan verminderen. Daarmee komt geen antwoord op de vraag hoeveel mensen zijn gegijzeld of de verhoogde aanmaningen nog in verhouding staan tot het vergrijp. “Deze wetsevaluatie ziet op de bredere vraag of de afdoening van verkeersvoorschriften conform de doelen van de wet gebeurt en of zowel de inrichting van de wet zelf als de uitvoering daarvan efficiënt en effectief zijn. Door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een onderzoek aangekondigd naar de doelmatigheid van ophogingen. Daarbij wordt in kaart gebracht welke ophogingen tijdens het invorderingstraject kunnen ontstaan en worden opties verkend om de schuldenoploop te verminderen. De aanmaningen bij verkeersboetes worden in dit onderzoek meegenomen.”, aldus de reactie.
De Boetefabriek
In de Boetefabriek reconstrueert Merel van Rooy hoe de verkeersboetewet Mulder vanaf de invoering in de jaren negentig, langzamerhand ontspoorde in een systeem waarin over de jaren honderdduizenden burgers onder de voet zijn gelopen. Tienduizenden van hen zijn onterecht in de gevangenis beland. De onderliggende patronen zijn herkenbaar: ze zijn dezelfde als die van het toeslagenschandaal.
