De opkomst van autonome voertuigen lijkt op het eerste gezicht een welkome aanvulling op het openbaar vervoer.
Techgiganten zoals Waymo, een dochteronderneming van Alphabet Inc., promoten hun zelfrijdende taxi’s als de ideale oplossing voor stedelijke mobiliteitsproblemen. In steden als San Francisco, Phoenix en Los Angeles zijn de voertuigen al actief, en Waymo kondigde recent een nieuwe promotie aan: reizigers in de San Francisco Bay Area kunnen zo’n €2,80 korting krijgen op een rit naar geselecteerde openbaarvervoerhaltes. Met deze campagne wil Waymo, naar eigen zeggen, “schone mobiliteit toegankelijker maken.” Maar achter deze nobele boodschap lijkt een heel ander verhaal te schuilen.
Op het eerste gezicht klinkt het aantrekkelijk: autonome voertuigen die het openbaar vervoer versterken en reizigers in transitrijke gemeenschappen ondersteunen. Waymo benadrukt dat hun service, in combinatie met fietsen en lopen, kan bijdragen aan duurzamere stedelijke mobiliteit. Om deze visie te verwezenlijken, heeft het bedrijf zelfs een nieuwe directeur voor transportbeleid aangesteld.
lobby
Daarnaast lobbyde de belangenorganisatie Chamber of Progress bij Californische regelgevers om autonome voertuigen goed te keuren, met als argument dat deze technologie mobiliteit kan bieden aan ouderen, gehandicapten en inwoners van moeilijk bereikbare gebieden. Deze benadering lijkt een antwoord te bieden op de financiële tekorten waarmee openbaarvervoerbedrijven te kampen hebben. Toch rijzen er kritische vragen over de impact van robotaxi’s op het openbaar vervoer en de werkelijke drijfveren van bedrijven als Waymo.
Bij een nadere blik op Waymo’s promotie ontstaan belangrijke kanttekeningen. Hoe weet Waymo bijvoorbeeld of een klant die naar een station reist, daadwerkelijk overstapt op het openbaar vervoer en niet simpelweg de korting incasseert zonder verder met het openbaar vervoer te reizen? Volgens Adam Lenz, Waymo’s hoofd van duurzaamheid, is het bedrijf momenteel niet in staat om de link te leggen tussen een rit met een robotaxi en het daadwerkelijke gebruik van openbaar vervoer. Een dergelijke technologie zou ingewikkeld zijn en wellicht ook gevoelig liggen in verband met privacywetgeving. Toch hoopt Waymo dat dergelijke integraties in de toekomst mogelijk worden.
Een andere uitdaging betreft de praktische uitvoering van de promotie. Waar worden passagiers opgehaald en afgezet? Sommige van de genoemde stations, zoals het West Portal-station van Muni Metro, hebben geen speciale plekken voor taxi’s of ride-hailingdiensten zoals Waymo. Hierdoor zouden auto’s dubbel kunnen parkeren, wat niet alleen verkeer hindert, maar ook gevaarlijk kan zijn voor passagiers die snel de straat moeten oversteken.
geen opschudding
Ondanks deze potentiële problemen is de kans klein dat deze promotie veel opschudding zal veroorzaken in het openbaar vervoer. De reden? Zelfs met een korting van €2,80 zullen waarschijnlijk maar weinig reizigers de moeite nemen om hun reis te combineren met een robotaxi. Dit gebrek aan enthousiasme voor gecombineerde ritten tussen openbaar vervoer en taxi’s komt niet uit het niets. Toen in 2016 smartphone-gestuurde ritdiensten zoals Uber en Lyft populair werden in Amerikaanse steden, werd er enthousiast gesproken over de mogelijkheid om het zogenaamde ‘first mile/last mile’-probleem op te lossen. Om deze theorie te testen, financierde de Federal Transit Administration vijf projecten waarbij werd gekeken hoeveel mensen bereid waren om deze diensten te gebruiken in combinatie met openbaar vervoer.
De resultaten waren teleurstellend. In St. Petersburg, Florida, waar reizigers een korting van ongeveer €4,70 kregen op een Uber-rit naar een openbaarvervoerhalte, maakten gemiddeld slechts 40 mensen per dag gebruik van deze aanbieding. In San Francisco bleek uit een studie van 2022 dat slechts 0,4% van de reizen in de regio een combinatie was van openbaar vervoer en ride-hailingdiensten. De redenen hiervoor zijn duidelijk. Mensen houden niet van overstappen, en wie toch al voor een taxi betaalt, zal waarschijnlijk de hele rit in de auto blijven zitten om gedoe te voorkomen. Daarnaast zijn de kosten van een Uber of Lyft vaak te hoog voor de doorsnee openbaarvervoerreiziger, die doorgaans een lager inkomen heeft.
Mensen houden niet van overstappen, en wie toch al voor een taxi betaalt, zal waarschijnlijk de hele rit in de auto blijven zitten om gedoe te voorkomen.
Zelfrijdende taxi’s zullen naar verwachting met dezelfde problemen te maken krijgen. Ze bieden immers hetzelfde gebruiksgemak (of ongemak) als Uber en Lyft, alleen zonder de menselijke chauffeur. Het concept van een auto oproepen om naar een station te rijden — of dat nu een robotaxi is of een reguliere taxi — blijkt simpelweg niet praktisch voor de meeste reizigers. Sterker nog, een toename van zelfrijdende auto’s zou het openbaar vervoer juist kunnen schaden.
onderzoek
Uit onderzoek naar Uber en Lyft blijkt dat deze ritdiensten niet alleen reizigers weglokken van het openbaar vervoer, maar ook bijdragen aan meer verkeersopstoppingen door de zogenaamde “deadheading miles” — kilometers die worden afgelegd zonder passagiers in de auto. In steden zoals San Francisco hebben lokale overheden geconcludeerd dat deze ritdiensten verantwoordelijk waren voor een groot deel van de toename in verkeersdrukte tussen 2010 en 2016. Dit heeft een negatieve invloed op bussen, die langer onderweg zijn door het toenemende verkeer. Zonder speciale busbanen zal dit soort vertragingen steeds meer reizigers ertoe aanzetten om voor de auto te kiezen.
Robotaxi’s, hoe high-tech ze ook lijken, blijven in de kern gewoon auto’s. Auto’s die, net als hun voorgangers, de stad meer kwaad dan goed doen.
Ze dragen bij aan verkeersopstoppingen, luchtvervuiling en het ondermijnen van de stedelijke kwaliteit van leven. Dit is precies de reden waarom activisten in San Francisco vorig jaar robotaxi’s tegenhielden door oranje verkeerskegels op hun motorkap te plaatsen. Hiermee protesteerden ze tegen de verdere verankering van autogericht transport in een stad die juist probeert deze afhankelijkheid terug te dringen. Hoewel Waymo zichzelf presenteert als de nieuwe partner van het openbaar vervoer, is deze omarming van de sector vooral een slimme politieke zet. Het bedrijf hoopt dat het positieve imago van openbaar vervoer wat glans zal afgeven op hun zelfrijdende technologie. Maar de werkelijkheid is dat robotaxi’s niet het openbaar vervoer helpen, maar juist ondermijnen.
