Het kabinet heeft aangekondigd dat het vanaf 2027 langeafstandsvluchten zwaarder wil belasten.
De maatregel, onderdeel van een herziening van de vliegbelasting, moet de hogere uitstoot van deze vluchten compenseren en naar verwachting € 248 miljoen extra aan belastinginkomsten opleveren. Om de plannen verder vorm te geven, worden burgers en andere belanghebbenden uitgenodigd om hun mening te geven via een online consultatie.
De vliegbelasting, die in 2021 in Nederland werd ingevoerd, is momenteel uniform: iedere passagier betaalt hetzelfde bedrag per vlucht, ongeacht de afstand. Dit betekent dat een reis naar Bali evenveel belasting oplevert als een korte vlucht naar Italië. Met het nieuwe voorstel wil het kabinet afstanden en de bijbehorende uitstoot centraal stellen. Vluchten met een grotere ecologische voetafdruk zouden daarmee zwaarder belast worden dan kortere, minder vervuilende trajecten.
milieubelasting van vliegen
Vliegen heeft al jaren een forse impact op het milieu. Vliegtuigen stoten grote hoeveelheden CO2 uit en dragen bij aan luchtvervuiling door fijnstof. Daarnaast veroorzaakt het lawaai van vliegtuigen veel hinder voor omwonenden van luchthavens zoals Schiphol. Met de nieuwe maatregel hoopt het kabinet niet alleen het gedrag van reizigers te beïnvloeden, maar ook bedrijven aan te sporen te investeren in schonere technologieën en duurzame alternatieven.
Vergelijkbare belastingmodellen worden al toegepast in andere Europese landen, zoals Duitsland en Frankrijk. Uit studies blijkt dat differentiatie van tarieven op basis van afstand een effectieve manier is om de luchtvaartsector groener te maken. Het kabinet wil met de herziening bovendien de bredere effecten van vliegen – zoals impact op de gezondheid en de economie – in kaart brengen.
burgerparticipatie centraal
Om de plannen breed te toetsen, zet het kabinet een internetconsultatie in. Tot 26 februari 2025 kunnen geïnteresseerden via internetconsultatie.nl hun mening geven over de invoering van een afstandsafhankelijke vliegbelasting. In de vragenlijst wordt onder meer gevraagd of mensen vinden dat langere vluchten inderdaad zwaarder belast moeten worden dan kortere, en of extra heffingen op zeer korte vluchten gerechtvaardigd zijn. Volgens het kabinet is deze input belangrijk om een afgewogen besluit te nemen.
De consultatie bestaat uit vijf vragen die specifiek ingaan op verschillende aspecten van de vliegbelasting. Hierin worden onderwerpen besproken zoals het belasten van korte en lange vluchten, uitzonderingen voor bepaalde gebieden, en de vraag of alle passagiers gelijk behandeld moeten worden. De consultatie vraagt expliciet of burgers het eens zijn met het zwaarder belasten van lange vluchten. De vraag is echter zo geformuleerd dat de maatregel als een gegeven wordt gepresenteerd, met de nadruk op de uitvoeringsvorm. Dit suggereert dat de daadwerkelijke invoering van de belasting nauwelijks nog ter discussie staat.
De vliegbelasting is een manier om deze negatieve effecten te beprijzen. Sinds 2021 heeft Nederland een vliegbelasting van € 29,40 (2025) per vertrekkende passagier, ongeacht waar deze passagier naartoe vliegt. Per 2027 wil het kabinet de totale opbrengst van de vliegbelasting met € 248 miljoen verhogen. Het plan is om vluchten over lange afstanden - met een hogere totale uitstoot - meer te belasten.
Een van de vragen gaat in op de alternatieven voor korte vluchten. Veel korte reizen kunnen namelijk ook per trein of auto worden afgelegd, wat vaak minder schadelijk is voor het milieu. Een hogere belasting voor deze vluchten zou consumenten kunnen stimuleren om vaker voor duurzamere opties te kiezen.
Een ander belangrijk onderdeel van de consultatie gaat over mogelijke uitzonderingen. Het kabinet erkent dat sommige landen of gebieden, zoals EU-lidstaten of overzeese gebieden, te maken hebben met unieke omstandigheden. De vraag of bepaalde bestemmingen aangepaste tarieven moeten krijgen, roept discussies op over eerlijkheid en uitvoerbaarheid.
Bijvoorbeeld, een vlucht naar het Caribisch Nederland heeft een hoge uitstoot door de afstand, maar inwoners van deze gebieden hebben vaak weinig alternatieven voor vervoer. Het kabinet onderzoekt of het wenselijk is om voor dit soort situaties lagere tarieven in te stellen.
kritiek en verwachtingen
Hoewel het kabinet met het voorstel streeft naar verduurzaming van de luchtvaart, is er ook kritiek. Zo wijzen sommige luchtvaartmaatschappijen erop dat hogere belastingen reizigers kunnen ontmoedigen om via Nederland te vliegen, wat economische gevolgen kan hebben. Daarnaast bestaat de angst dat de maatregel vooral lagere inkomens treft, die minder makkelijk kunnen betalen voor duurdere tickets.
Anderen zien in de consultatie een kans om bredere hervormingen te eisen, zoals een focus op investeringen in hogesnelheidslijnen en innovatie in de luchtvaart. Voorstanders van het plan benadrukken dat de opbrengsten van de vliegbelasting gebruikt moeten worden om duurzaamheid te bevorderen en niet slechts een financiële melkkoe mogen worden.
De uiteindelijke vorm van de belastingmaatregel wordt pas na de consultatie en verdere onderzoeken vastgesteld. Het kabinet benadrukt dat er rekening wordt gehouden met de belangen van zowel burgers als bedrijven, maar dat duurzaamheid en milieubewustzijn centraal blijven staan. Het is nog onduidelijk of de plannen brede steun zullen krijgen, maar de oproep om in te grijpen in de luchtvaartsector klinkt steeds luider.
