De afgelopen maanden is er in de provincie Utrecht een intensief debat losgebarsten over het leerlingenvervoer, vooral nadat vervoersbedrijf Noot het contract verloor aan een nieuwe aanbieder.
Tim Robbe uit Nieuwegein, een vader van een autistische zoon, trekt aan de bel en doet een oproep om te stoppen met het onnodig aanbesteden van leerlingenvervoer. Als vader en aanbestedingsjurist, die tevens promoveert op dit onderwerp, biedt hij een unieke kijk op de problematiek en stelt hij voor om ervaringen van ouders en kinderen leidend te maken in plaats van een puur zakelijke aanbestedingsprocedure.
Robbe heeft van dichtbij ervaren hoe het leerlingenvervoer, dat jarenlang zonder problemen verliep, nu een bron van frustratie is geworden. Vijf jaar lang reisde zijn zoon zonder problemen met een taxibus van vervoersbedrijf Noot van Nieuwegein naar zijn school in Utrecht. “Hij zat prima in zijn vel. We voelden dat, we zagen dat, want hij praat niet. Wij als ouders waren heel tevreden over het vervoer”, vertelt hij. De communicatie met de chauffeurs was goed en persoonlijk, iets dat volgens Robbe cruciaal was voor het welzijn van zijn zoon.
bezorgde ouder
Toch verloor Noot dit jaar de opdracht na een nieuwe aanbestedingsronde, ondanks dat het bedrijf nog juridische stappen ondernam. Het contract werd toegekend aan een nieuwe vervoerder, Willemsen-de Koning, en sindsdien gaat het niet meer zo soepel, met alle gevolgen van dien voor zijn zoon en vele andere kinderen. Robbe is niet alleen een bezorgde ouder, maar ook een expert op het gebied van aanbestedingen. Hij ziet de aanbestedingsprocedure als een groot probleem wanneer het gaat om doorlopende dienstverlening, zoals het vervoer van kwetsbare kinderen.
Aanbesteden is een juridisch complexe procedure, ingegeven door Europese wetgeving om concurrentie te bevorderen en vriendjespolitiek te voorkomen. Dit klinkt op papier als een goede oplossing, maar volgens Robbe en andere critici gaat de kwaliteit van het leerlingenvervoer hierdoor juist achteruit. Bedrijven worden gedwongen om zo scherp mogelijk in te schrijven, wat kan leiden tot lagere kwaliteit in de dienstverlening. Het Aanbestedingsinstituut Mobiliteit stelt bijvoorbeeld dat bedrijven vanwege de lage prijzen geen ruimte hebben om te investeren in essentiële zaken zoals de opleiding van chauffeurs.
Advocaat Tim Robbe heeft een opvallende conclusie getrokken in zijn proefschrift, dat hij afgelopen donderdag verdedigde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens Robbe is de verplichting voor (lokale) overheden om vrijwel altijd te kiezen voor marktwerking grotendeels door rechters gecreëerd en niet door de wetgever zelf. Dit geldt voor een breed scala aan activiteiten van de overheid, zoals de aanbesteding van jeugdhulp, de verkoop van grond, of het verlenen van vergunningen voor kansspelautomaten. Deze bevinding werpt een nieuw licht op de manier waarop overheidsinstellingen omgaan met het verdelen van schaarse publieke middelen.
Tim Robbe pleit daarom voor een andere aanpak. In zijn proefschrift stelt hij dat overheden de mogelijkheid moeten krijgen om af te zien van aanbesteding als dat in het belang is van de continuïteit en de kwaliteit van de dienstverlening. Hij heeft hiervoor een model ontwikkeld waarin de kwaliteit en de prijs van het vervoer centraal staan, met ervaringen van de gebruikers als de belangrijkste graadmeter. Volgens Robbe moeten deze ervaringen, zoals de tevredenheid van ouders en kinderen, gedurende de looptijd van het contract in real time worden bijgehouden. “Dat is de beste manier om de kwaliteit van het vervoer te meten,” aldus Robbe.
verlengen
Aan het einde van het contract moet volgens zijn model worden beoordeeld of de prijs nog marktconform is. Is de prijs niet meer in overeenstemming met de markt, dan kan de gemeente onderhandelen met de vervoerder. Lukt dat niet, dan volgt alsnog een aanbesteding. Maar als de kwaliteit en de prijs beide op orde zijn, moet het volgens Robbe mogelijk zijn om de overeenkomst te verlengen zonder opnieuw Europees aan te besteden.
Robbe benadrukt dat dit proces transparant en controleerbaar moet verlopen, om willekeur en vriendjespolitiek te voorkomen. “Als je kwaliteit en prijs op deze manier laat wegen, bereik je altijd efficiëntie. De prijs is immers gerelateerd aan de maatstaf van kwaliteit,” stelt hij. Zijn pleidooi is dan ook om leerlingenvervoer niet te behandelen als een eenmalige transactie, zoals het aanleggen van een rotonde, maar als een doorlopende dienstverlening die cruciaal is voor de dagelijkse routine van kwetsbare kinderen.
Gemeenten reageren wisselend op zijn oproep. Zo noemt de gemeente Utrecht aanbesteden “een noodzakelijk kwaad” en geeft aan dat er momenteel geen alternatief is, maar dat vernieuwende mogelijkheden altijd onderzocht worden. Andere gemeenten, zoals Nieuwegein en Woerden, benadrukken dat zij altijd naar alternatieven kijken, maar dat ook die geen garantie bieden voor betere kwaliteit. Wel wordt erkend dat de toename van aanvragen voor aangepast vervoer en het tekort aan chauffeurs een uitdaging vormen die vraagt om innovatieve oplossingen.
Tim Robbe hoopt dat zijn onderzoek en model een bijdrage kunnen leveren aan die verbetering. Hij verdedigt zijn proefschrift op de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij ingaat op de rol van aanbestedingen in de democratische rechtsstaat en pleit voor een fundamentele heroverweging van hoe schaarse middelen, zoals leerlingenvervoer, verdeeld worden.
Tim Robbe is niet zomaar een vader die zich inzet voor beter leerlingenvervoer. Hij is ook een ervaren jurist en adviseur die al jaren betrokken is bij gemeentelijke inkoop- en aanbestedingstrajecten, met een bijzondere focus op het sociaal domein. Zijn persoonlijke betrokkenheid bij het leerlingenvervoer van zijn autistische zoon is slechts één kant van zijn verhaal.
Als jurist heeft Robbe uitgebreide expertise in het complexe veld van overheidsaanbestedingen. Afgelopen donderdag verdedigde hij zijn proefschrift aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waarin hij dieper inging op de fundamentele vraagstukken rondom aanbestedingen en verdeling van schaarse middelen.
proefschrift
De titel van zijn proefschrift luidt volledig: *Verdelingsrecht en democratische rechtsstaat – democratische en rechtsstatelijke overwegingen bij het met mededinging verdelen van schaarse vergunningen, subsidies, overheidsopdrachten en overheidseigendom*. In dit proefschrift onderzoekt Robbe hoe mededinging, zoals aanbestedingen, een rol speelt binnen de democratische rechtsstaat. Hij belicht de spanningen tussen de noodzaak om publieke middelen efficiënt te verdelen en de verantwoordelijkheid om rekening te houden met de sociale impact van dergelijke beslissingen.
Robbe’s onderzoek draait om de vraag hoe schaarse publieke middelen, zoals vergunningen, subsidies, en overheidsopdrachten, op een eerlijke manier kunnen worden verdeeld, zonder dat dit ten koste gaat van kwetsbare groepen of de kwaliteit van de dienstverlening. Dit onderwerp sluit nauw aan bij zijn ervaringen met het leerlingenvervoer, waar hij zich zorgen maakt over de manier waarop aanbestedingen momenteel plaatsvinden. Zijn proefschrift vormt daarmee niet alleen een academische bijdrage, maar ook een praktisch pleidooi voor hervorming van de manier waarop gemeenten aanbestedingen inrichten.
Bron: RTV Utrecht / Vrije Universiteit Amsterdam / Tim Robbe
