Zowel Marijnissen als het partijprogramma beogen een politiek die geworteld is in de ervaringen en behoeften van alledaagse mensen, in plaats van een die beperkt is tot de gangen van de macht.
Lilian Marijnissen belichaamt de radicale visie van de SP, zoals uiteengezet in hun recente verkiezingsprogramma ‘Nu de mensen.’ Geïnspireerd door lokale acties en sociaal activisme, zet zij zich in voor een ingrijpende democratisering van de samenleving en een herverdeling van economische macht.
Met de publicatie van hun verkiezingsprogramma getiteld ‘Nu de mensen’ heeft de Socialistische Partij (SP) zich krachtig gepositioneerd voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen. Het programma is baanbrekend en provocerend, en draait vooral om het idee van een ‘radicale democratisering van de samenleving’. Een duidelijke uithaal naar wat de partij beschouwt als de elite en beleid dat de rijken bevoordeelt ten koste van de werkende klasse.
Interessant is dat de SP ervoor heeft gekozen om hun verkiezingsprogramma dit jaar niet te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). In plaats daarvan maken ze een duidelijk politiek statement door te zeggen dat ze niet in de modellen van het CPB geloven. Dit breekt met de norm, en roept de vraag op of het een voordeel is – door de aandacht te vestigen op hun andere benadering van economie en beleid – of een nadeel, aangezien sommige kiezers wellicht de rigoureuze, onafhankelijke analyse missen die een doorrekening kan bieden.
De partij heeft ambitieuze plannen voor arbeid, met een voorgestelde verhoging van het minimumloon naar 16 euro per uur. In een tijd waarin chauffeurs en pakketbezorgers zich in toenemende mate uitspreken over lage lonen en onzekere arbeidsomstandigheden, kan dit voorstel een significante impact hebben op deze beroepsgroepen. De focus op het verhogen van lonen onderstreept de SP’s traditionele rol als voorvechter van werknemersrechten.
In het programma worden ook opmerkelijke stappen gezet in de richting van een progressief klimaatbeleid. Er wordt nadrukkelijk afstand genomen van maatregelen die huishoudens en het MKB belasten voor klimaatinspanningen. In plaats van een vliegtaks voor de occasionele vakantieganger, stelt de SP een ‘veelvliegertaks’ voor gericht op frequente zakelijke reizigers. Deze benadering lijkt een evenwicht te willen vinden tussen noodzakelijke klimaatactie en economische rechtvaardigheid.
Hoewel de plannen van de partij hoog reiken, is het nog maar de vraag in hoeverre deze uitvoerbaar zijn, vooral zonder de objectieve toets van een onafhankelijke doorrekening door het CPB.
Transport is een andere sector die bijzondere aandacht krijgt. Het concept van openbaar vervoer wordt grondig herzien, met een sterkere rol voor provincies en de mogelijkheid om eigen vervoersbedrijven op te richten, zelfs in plattelandsgebieden. De partij wil het openbaar vervoer goedkoper maken door de BTW te schrappen en werkt toe naar gratis OV. Een opmerkelijke belofte is om het stads- en streekvervoer direct gratis te maken voor ouderen, kinderen en mensen met een beperking.
Autorijden moet volgens de SP niet duurder, maar schoner worden. Dit lijkt in lijn te zijn met hun algehele strategie om huishoudens en het MKB te ontzien bij de kosten van vergroening. De partij pleit voor emissievrije auto’s uiterlijk vanaf 2035, maar spreekt zich uit tegen rekeningrijden.
Wat betreft de spoorwegen zet de partij in op een centralisatie van het beheer door ProRail en de Nederlandse Spoorwegen samen te voegen tot één publiek spoorbedrijf. De bedoeling is dat dit het personenvervoer per trein stimuleert en efficiënter maakt. Daarnaast streeft men naar meer internationale treinverbindingen, wat niet alleen aantrekkelijke opties voor reizigers kan opleveren, maar ook een bijdrage kan leveren aan de verduurzaming van transport.
Ten slotte is het de bedoeling om de luchtvaart te vergroenen door het gebruik van synthetische kerosine en elektrisch taxiën te stimuleren. Dit wordt gekoppeld aan een verlaging van het aantal vluchten om zowel de werkdruk voor werknemers als de overlast voor omwonenden te verminderen. Nieuwe uitbreidingen van de luchtvaartinfrastructuur, zoals Lelystad Airport en nieuwe aanvliegroutes voor Schiphol, zijn volgens het programma uit den boze.
Kortom, het verkiezingsprogramma van de SP belooft een ingrijpende herstructurering van verschillende aspecten van de Nederlandse samenleving, van de arbeidsmarkt tot het openbaar vervoer en het klimaatbeleid. Hoewel het de vraag is hoeveel van deze voorstellen realiteit zullen worden, valt niet te ontkennen dat ze een stevig debat over de toekomst van Nederland kunnen ontsteken.
In een politiek landschap waar centristische standpunten vaak de overhand hebben, plaatst de SP zichzelf duidelijk aan de linkerkant van het spectrum. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in hun benadering van klimaatverandering en duurzaamheid, waarbij de lasten niet primair op de schouders van individuele burgers en kleine ondernemingen worden gelegd.
Lilian Marijnissen, de Fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer, is een vrouw die stevig verankerd is in het activisme en het gemeenschapsleven, iets wat meteen duidelijk wordt als je kijkt naar de invloeden die haar politieke carrière hebben gevormd. Marijnissen spreekt vaak over de inspiratie die ze haalt uit de mensen met wie ze actie heeft gevoerd, of dat nu zorgmedewerkers zijn of de kinderen van een speciale school in haar geboortestad Oss die met sluiting werd bedreigd.
Deze connectie met de lokale gemeenschap en met de alledaagse problemen van de mensen is niet alleen karakteristiek voor haar persoonlijk, maar ook voor de SP als partij. Het is deze grondhouding van ‘doen met de mensen’ die haar niet alleen verbindt met de kernwaarden van haar partij, maar die ook resoneert met een groeiend deel van de Nederlandse bevolking dat zich vervreemd voelt van de traditionele politiek.
De verhalen die Marijnissen deelt, zoals de inspanningen van haar moeder om een stadsspeeltuin in Oss te behouden, dienen als illustraties van wat collectieve actie kan bereiken. Dit is een perspectief dat vaak ontbreekt in een politieke arena die gedomineerd wordt door partijen die eerder geneigd zijn te onderhandelen binnen de grenzen van het bestaande systeem dan het systeem zelf ter discussie te stellen. In tegenstelling tot andere partijen, die zich vooral richten op het verzachten van de symptomen van sociale ongelijkheid, is de SP van Marijnissen meer gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaken.
Marijnissen’s leiderschap van de SP is sterk gevormd door deze ethos van gemeenschapsactivisme. Haar opvatting van politiek als iets dat niet ver verwijderd moet staan van het dagelijks leven van mensen, maar juist innig verweven moet zijn met hun zorgen en ambities, biedt een alternatief voor het soort politiek dat zich vaak afspeelt in de ivoren toren van Den Haag.
In dit opzicht past Marijnissen perfect bij de SP en haar verkiezingsprogramma, die beide radicale verandering willen zien in hoe Nederland wordt bestuurd. Ze belichaamt de filosofie dat echte verandering alleen mogelijk is door de directe inbreng van de mensen die het meest worden beïnvloed door overheidsbeleid. Haar leiderschap en visie bieden een intrigerend contrast met een politiek landschap dat vaak wordt gekenmerkt door compromis en inkapseling, en ze geven een duidelijk signaal af over de richting waarin zij en haar partij het land willen sturen.
Portret voorpagina van Lilian Marijnissen, door Robin de Puy.
