Na twee dagen intensief debatteren in de Tweede Kamer over de Prinsjesdagstukken is duidelijk geworden dat premier Dick Schoof er voorlopig in geslaagd is zijn coalitie bij elkaar te houden.
De fracties van PVV, VVD, NSC en BBB hebben hun steun uitgesproken voor het beleid van de premier en zijn ministerploeg, maar het debat heeft ook pijnlijk blootgelegd dat er grote spanningen zijn binnen de coalitie, met name tussen de PVV en de NSC. Hoewel de vier partijen een akkoord hebben gesloten waarbij ze afgesproken hebben dat ze op bepaalde punten afwijkende standpunten mogen innemen, werd het tijdens de debatten vooral op het gebied van asielbeleid duidelijk dat de PVV en NSC lijnrecht tegenover elkaar staan.
Waar de PVV inzet op een veel strengere asielwetgeving en sterkere grenscontroles, kiest de NSC voor een humaner beleid met meer focus op Europese samenwerking en opvang in de regio. Dit verschil in visie zorgt voor een steeds groter wordende kloof binnen de coalitie, en een conflict hierover lijkt dan ook onvermijdelijk.
unaniem
Het asielbeleid is één van de meest beladen onderwerpen binnen het kabinet-Schoof. De oppositie was unaniem in haar kritiek op het plan van het kabinet om de asielnoodwet in te roepen. Een van de belangrijkste punten die naar voren kwam, was dat de ambtelijke adviezen duidelijk stellen dat er geen juridische basis is om het staatsnoodrecht in te zetten voor een langdurig probleem zoals de asielcrisis.
“Dit is een probleem dat al veel langer speelt en dat vraagt om oplossingen via de reguliere wetgeving, niet via noodwetgeving,” zo staat in de adviezen. Deze wet zou volgens het kabinet snelle en strenge maatregelen mogelijk maken, maar de ambtenaren waarschuwden dat er geen sprake is van een plotselinge, acute noodsituatie, een voorwaarde die essentieel is om het staatsnoodrecht te kunnen rechtvaardigen.
Frans Timmermans, leider van de gezamenlijke fractie van GroenLinks en PvdA, was fel in zijn kritiek op het voornemen van het kabinet. “Wat het kabinet hier doet, is staatsrechtelijk vandalisme,” aldus Timmermans. “Door de asielnoodwet in te roepen, probeert het kabinet via de achterdeur verregaande maatregelen door te voeren, zonder dat daarvoor voldoende democratische controle is. Dit is een gevaarlijke trend.”
Ook andere oppositiepartijen, waaronder D66 en de SP, sloten zich aan bij de kritiek. Zij waarschuwden dat de noodwet het kabinet in staat zou stellen om besluiten te nemen zonder dat de Tweede Kamer vooraf goedkeuring hoeft te geven. Dit zou de parlementaire controle ernstig ondermijnen, zo luidde de waarschuwing.
Ondanks de forse kritiek vanuit de oppositie bleef premier Dick Schoof vasthouden aan het plan om de noodwet in te roepen. Volgens Schoof is de noodwet noodzakelijk om de instroom van asielzoekers op korte termijn te beperken en de druk op de opvangcapaciteit te verminderen. Hij verwees naar de overvolle asielzoekerscentra en de toenemende onrust in verschillende gemeenten over de plaatsing van nieuwe opvanglocaties.
