De introductie van de zelfrijdende bus in Groningen heeft nog een lange weg te gaan.
De presentatie, opgezet door de provincie Groningen in samenwerking met vervoerder Qbuzz en technologiebedrijf robotTUNER, moest laten zien dat autonoom vervoer op grote schaal een stap dichterbij komt. Toch waren de eerste reacties van passagiers die een demonstratierit maakten overwegend kritisch. Een van de passagiers zei na afloop: “Op een testterrein of de remise kan je deze bus gebruiken, maar zet die vooral niet in binnen de stad.” Deze uitspraak vat de scepsis van velen samen over de haalbaarheid van de technologie zoals deze nu wordt gepresenteerd.
De 12 meter lange bus is uitgerust met een autonome toolkit die open-source software gebruikt om zelfstandig te navigeren en verkeerssituaties te interpreteren. Dit betekent dat de software publiek beschikbaar is en dat iedereen, in principe, kan bijdragen aan de ontwikkeling en verbetering ervan. Het innovatieve aspect hiervan is duidelijk, maar of de technologie al klaar is om betrouwbaar en veilig te functioneren in een drukke stad als Groningen, blijft de vraag.
verre van
Tijdens de rit bleek de technologie namelijk verre van foutloos. De bus was ingesteld op een vooraf uitgestippelde route, maar desondanks moest er regelmatig handmatig worden ingegrepen. Vooral in bochten leek het systeem moeite te hebben met de benodigde stuurcorrecties; zo werd een bocht in de route te krap genomen, wat zichtbaar was in de livebeelden die het NOS Journaal toonde. Dit soort haperingen, zo erkennen zowel ontwikkelaars als toeschouwers, geven reden tot bezorgdheid over de betrouwbaarheid van de bus in een echte verkeerssituatie.
Groningen heeft met deze bus een primeur: het is de eerste provincie in Nederland die een bestaande lijnbus inzet met zelfrijdende functionaliteit, althans in testverband. De bus is eerder al gedemonstreerd op de vakbeurs Innotrans in Berlijn eind september, waar hij in een gecontroleerde omgeving autonoom reed. In die setting werkte het systeem schijnbaar naar behoren, maar bij de demonstratie in Groningen werd duidelijk dat er een groot verschil is tussen rijden in een afgesloten omgeving of rijden met passagiers die ook het rijcomfort beoordelen.
niet uniek
De problemen die zich voordeden zijn niet uniek voor Groningen. In Eindhoven experimenteerde Hermes eerder met Phileas, een vergelijkbaar systeem op de route tussen het centraal station en de luchthaven. Deze zelfrijdende bussen reden op een eigen busbaan en waren dus beschermd tegen onverwachte obstakels, maar ook daar werd het project uiteindelijk niet voortgezet op grote schaal. Veelbelovend van start, verdween het echter stilletjes uit het straatbeeld. De Phileas heeft niet aan de verwachtingen voldaan. Op 25 november 2014, precies 10 jaar na introductie, is de bouwer van de Phileas, Advanced Public Transport Systems (APTS) in Helmond, failliet verklaard
De vraag blijft waarom deze technologie zo moeilijk tot wasdom komt. Er lijkt een patroon te ontstaan waarin zelfrijdende voertuigen weliswaar in theorie of in specifieke testomstandigheden goed functioneren, maar in de praktijk tegen technische en logistieke beperkingen aanlopen. Onderzoek laat zien dat zelfrijdende technologie zeer gevoelig is voor variabelen in de omgeving. Onverwachte obstakels, complexe verkeerssituaties en onvoorspelbaar gedrag van medeweggebruikers zijn uitdagingen die moeilijk te programmeren zijn. Dit betekent dat een autonome bus niet alleen moet kunnen ‘zien’ wat er op de weg gebeurt, maar ook moet anticiperen op wat kán gebeuren. Vooralsnog blijkt dat vermogen nog beperkt, wat de veiligheid en betrouwbaarheid ondermijnt.
optimisme
Ondanks de scepsis van passagiers en de technische haperingen, klinkt de provincie Groningen optimistisch over de toekomst van het project. Het uiteindelijke doel is om de bus in 2026 op de weg te hebben, en men hoopt dat de komende jaren gebruikt kunnen worden om de technologie verder te verfijnen. Dit lijkt echter een ambitieus doel, gezien de huidige staat van de techniek en het feit dat eerdere projecten in andere steden niet het beoogde succes hebben behaald.
De zelfrijdende bus in Groningen lijkt momenteel vooral een technologische showcase, een blik in wat mogelijk zou kunnen zijn in een verre toekomst. Voor nu is het echter duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is voordat deze bus veilig en efficiënt door de stad kan rijden. Tot die tijd blijft de vraag open of we in Nederland echt klaar zijn voor deze revolutionaire vorm van openbaar vervoer.
