Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie heeft een reeks ingrijpende wijzigingen aangekondigd in het Nederlandse asielbeleid.
In een officiële Kamerbrief stelt zij een verdere versobering van de asielopvang voor, waarbij kostenbesparing en eigen verantwoordelijkheid van asielzoekers centraal staan. De maatregelen zijn in lijn met het Regeerprogramma van september 2024 en de herziene Europese Opvangrichtlijn.
Een van de opvallendste wijzigingen is de afschaffing van de centrale maaltijdvoorziening in asielzoekerscentra. Asielzoekers zullen voortaan zelf moeten koken, waarvoor zij eetgeld ontvangen. Deze maatregel moet jaarlijks een besparing van 41 procent opleveren ten opzichte van de kosten voor catering. “Het zelf koken zorgt bovendien voor een zinvolle dagbesteding wat een overlastbeperkend effect kan hebben,” aldus Faber in haar brief. Voor de eerste acht dagen na aankomst in een centrale ontvangstlocatie blijft catering nog wel beschikbaar.
Daarnaast wordt het zogenoemde Rechten- en Plichtengesprek uitgebreid. In dit gesprek zullen asielzoekers voortaan expliciet worden geïnformeerd over de gevolgen van een negatieve asielbeslissing, waaronder het verlies van het recht op opvang en verstrekkingen. Deze informatie wordt ook schriftelijk vastgelegd in een document dat asielzoekers moeten ondertekenen. Hiermee wil het ministerie duidelijk maken tot waar de verantwoordelijkheid van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) reikt.
zorgkosten
Een andere maatregel richt zich op de zorgkosten. Tot nu toe kregen asielzoekers deze kosten volledig vergoed, ook wanneer zij beschikten over een eigen inkomen of vermogen. Daar komt verandering in. Asielzoekers met voldoende financiële middelen moeten voortaan een eigen bijdrage leveren aan hun zorgkosten. Deze uitbreiding van de Regeling eigen bijdrage asielzoekers (Reba) is volgens Faber nodig vanwege de hoge kosten die de staat maakt.
Ook de inhuisregistratie, waarbij het COA nagaat of een asielzoeker daadwerkelijk nog in het opvangcentrum verblijft, wordt aangescherpt. Deze registratie wordt nu ook ingevoerd op centrale aanmeldlocaties, waar asielzoekers gemiddeld 1,6 maanden verblijven. De maatregel moet bijdragen aan de beheersbaarheid van de opvanglocaties.
escalatiemodel
De aangekondigde aanpassingen sluiten aan bij de bestaande aanpak van overlastgevende asielzoekers. Zo kan het COA bij wangedrag reeds maatregelen opleggen, waaronder het inhouden van verstrekkingen. Het huidige maatregelenbeleid wordt ondersteund door een zogenoemd escalatiemodel, de procesbeschikbaarheidsaanpak, waarin een steeds strenger regime van toepassing is bij voortdurende overlast of weigering mee te werken aan de asielprocedure.
Faber benadrukt in haar brief dat deze versoberingsmaatregelen niet willekeurig zijn, maar gestoeld op Europese richtlijnen en passen binnen de zogeheten Uitvoeringsagenda flexibilisering asielketen. Het doel is volgens haar om een opvangsysteem te creëren dat veilig, beheersbaar en leefbaar is, maar dat ook een duidelijk beroep doet op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de asielzoeker.
“Ik heb het COA gevraagd deze maatregelen uit te gaan werken en te implementeren,” besluit de minister. Daarmee is de toon gezet voor een nieuwe, strengere koers in het Nederlandse asielbeleid, waarin ruimte voor persoonlijke verantwoordelijkheid en kostenbeheersing voorop staan.
