Gestrande treinen en lange wachttijden door plotselinge winterkou.
Een dunne winterprik heeft donderdagochtend voor grote problemen gezorgd op en rond het spoor bij Utrecht, waar een hardnekkige laag rijp op de bovenleiding het treinverkeer bijna tot stilstand heeft gebracht. Reizigers die vroeg op pad gingen, troffen een spoorlandschap aan waarin treinen haperden, stilvielen en soms helemaal niet meer verder konden. De NS spreekt van een ernstige verstoring die vooral de routes rond Utrecht treft en op diverse plekken tot vastgelopen treinen heeft geleid.
De problemen ontstonden door een dikke laag aangevroren vocht op de bovenleidingen. Volgens een woordvoerder van ProRail kan te veel ijsvorming ervoor zorgen dat treinen moeilijk of zelfs helemaal geen stroom meer kunnen afnemen, waardoor ze plots tot stilstand komen. De woordvoerder legt uit dat de omstandigheden van de afgelopen nacht cruciaal waren. De combinatie van neerslag en temperaturen die ruim onder het vriespunt doken, heeft volgens hem “ongelukkig uitgepakt”. Doordat er ’s nachts nauwelijks treinen reden, werd de laag rijp op de kabels niet weggeschraapt door pantografen die normaal gesproken tijdens de nachtelijke treinritten het ijs van de bovenleiding halen. Daardoor kon het ijs zich ophopen en werd de laag steeds dikker, met alle gevolgen van dien voor de ochtendspits.
spoorbeheerder
Op verschillende plekken rond Utrecht zijn treinen gestrand. Drie stuks kwamen stil te staan, waarvan twee met passagiers aan boord. ProRail benadrukt dat er voortdurend wordt gekeken naar de beste manier om deze reizigers te helpen. Wanneer het niet lukt om de treinen snel weer in beweging te krijgen, worden de passagiers geëvacueerd naar een veilige en warme plek. De woordvoerder geeft aan dat dit proces zorgvuldig moet gebeuren om de veiligheid te waarborgen. De vertragingen en uitval zullen naar verwachting tot ongeveer 10.00 uur aanhouden, maar de spoorbeheerder waarschuwt dat het herstel afhankelijk blijft van de omstandigheden op de bovenleiding en de snelheid waarmee het ijs smelt of kan worden verwijderd.
Op de trajecten Utrecht–Nijmegen rijden minder intercity’s dan gebruikelijk, terwijl reizigers tussen Utrecht en Rhenen helemaal geen sprinters kunnen nemen. Voor veel forensen betekent dit dat hun reistijd aanzienlijk oploopt. De NS adviseert reizigers om de reisplanner voortdurend te controleren, omdat de situatie snel kan wijzigen wanneer het ProRail lukt om delen van het spoor weer vrij te geven. Het ongemak komt op een moment dat de winter zich na een zachte periode plots laat gelden, met lage temperaturen die de spoorinfrastructuur flink op de proef stellen.
stroomkabels
Rijp op de bovenleiding is een bekend winterverschijnsel dat ontstaat wanneer vochtige lucht vastvriest op de stroomkabels. Wanneer er ’s nachts weinig treinen rijden, blijft dat ijs zitten en kan de laag zich verder ophopen. Tegen de ochtend, wanneer het treinverkeer op gang komt, merken treinen dat de stroomafname hapert doordat de pantograaf onvoldoende contact maakt met de bovenleiding. Het gevolg is dat locomotieven kracht verliezen, stilvallen of zelfs defect raken. De situatie van vandaag is volgens ProRail een typisch voorbeeld van hoe kwetsbaar het spoor kan zijn wanneer natuur en techniek elkaar op een ongelukkig moment treffen.
Na de eerste meldingen van problemen werd meteen gestart met inspecties en materieelcontroles langs de getroffen trajecten. Technici van ProRail werken sinds de vroege ochtend aan het oplossen van de ijsproblemen en doen dat vaak op hoogte of met speciale voertuigen die ontworpen zijn om bovenleidingen vrij te maken. Een structurele oplossing ligt echter vooral bij de weersomstandigheden: zodra de temperatuur iets oploopt of het zonlicht de rijplaag aantast, zullen de treinen beter stroom kunnen afnemen en kan het netwerk zich herstellen.
ochtendspits
De ochtendspits verloopt door al deze omstandigheden chaotischer dan normaal en vooral reizigers in de regio Utrecht ondervinden de gevolgen. Veel van hen zoeken alternatieven of wachten geduldig op een oplossing terwijl ze via apps en borden op de hoogte blijven van wat er mogelijk is. Het ongemak lijkt voorlopig nog niet voorbij, maar de verwachting is dat de grootste hinder na de ochtend geleidelijk zal afnemen
