De Nederlandse avondspits staat op 5 december volledig in het teken van Sinterklaas.
Volgens uitgebreide woon-werkdata van mobiliteitsaanbieder Shuttel verschuiven de reispatronen op Pakjesavond al jaren structureel. Niet alleen begint de avondspits eerder dan op normale dagen, ook blijft een opvallend grote groep werknemers thuis. Mobiliteitsspecialist Bart Horstman van Shuttel ziet duidelijke lijnen in de gegevens die de afgelopen jaren zijn verzameld. “5 december valt dit jaar op vrijdag, een typische thuiswerkdag. Daarom verwachten we meer thuiswerkers, minder drukte op de weg en in het openbaar vervoer, en een vroegere avondspits”, zegt hij. Deze combinatie zorgt volgens hem voor een uniek verkeersbeeld dat steeds terugkeert sinds de coronapandemie.
heerlijk avondje
De verschuiving van de spits is aanzienlijk. Waar verkeer en openbaar vervoer in een gemiddelde novemberweekdag hun hoogtepunt bereiken rond 17.00 uur, komt die piek op Pakjesavond steevast eerder. Vaak is het vóór 16.00 uur al druk en loopt het daarna opvallend snel leeg. Horstman ziet dezelfde trend voor de dag van morgen. “Morgen verwachten we hetzelfde patroon. De spits begint waarschijnlijk al rond 14.30 uur, zowel op de weg als in het OV.” Ook op eerdere jaren is dat duidelijk te zien. De rit naar huis wordt simpelweg vroeger ingezet, omdat veel mensen rond etenstijd al klaar willen zijn voor de viering van het heerlijk avondje.
Niet alleen het tijdstip waarop mensen reizen verandert, vooral het aantal mensen dat de reis naar kantoor helemaal niet maakt, valt op. In 2023 viel Pakjesavond op een dinsdag en toen werd 39 procent meer thuisgewerkt dan op reguliere dinsdagen in dezelfde periode. Een jaar later, toen Sinterklaasavond op een donderdag viel, lag dat percentage op 37 procent. De data bevestigen dat thuiswerken rond deze feestdag inmiddels normaal is geworden. Het effect van 2024 lijkt in 2025 zelfs nog groter te worden. “Dit komt niet alleen door het feit dat het Pakjesavond is, maar ook door het feit dat het vrijdag is. Dat is voor veel mensen een standaard thuiswerkdag. Dit heeft een dempend effect op de fileverwachtingen, dus ook automobilisten profiteren van Pakjesavond en zijn eerder thuis”, aldus Horstman. Hij benadrukt dat Sinterklaas daarmee indirect een opvallend rustige werkdag creëert, al blijft het patroon in de marge sterk afhankelijk van hoe werkgevers hiermee omgaan.
reisgedrag
Volgens Horstman laten de gegevens meer zien dan alleen de invloed van een traditie op reisgedrag. Ze tonen volgens hem een duidelijke verschuiving in de bedrijfscultuur van Nederlandse werkgevers. “Sinterklaas is geen officiële vrije dag. Het feit dat veel werkgevers hier toch soepel mee omgaan, bijvoorbeeld door mensen thuis te laten werken of eerder te laten vertrekken zonder verlofuren te schrijven, is een goede vorm van informele flexibiliteit. Dit wordt enorm gewaardeerd door werknemers en verhoogt de loyaliteit”, vertelt hij. Zulke vormen van meebewegen met maatschappelijke tradities zorgen volgens hem voor een sterkere band tussen werknemer en werkgever, juist in een tijd waarin veel bedrijven moeite hebben om personeel te vinden of te behouden.
Dat kleine gebaar van een vroege aftocht op 5 december blijkt volgens Horstman veel meer te betekenen dan het op het eerste gezicht lijkt. “In tijden van arbeidsmarktkrapte zijn dat precies de momenten waarop je als werkgever laat zien dat je de werk-privébalans van je mensen respecteert. Een flexibele werkcultuur betaalt zich hier dubbel terug: tevreden werknemers en minder oponthoud voor wie toch de weg op moet.” Daarmee wordt Pakjesavond niet alleen een feestelijke avond voor kinderen, maar ongemerkt ook een meetmoment voor de moderne manier van werken in Nederland.
