Wanneer je als consument geen kleding wil kopen afkomstig uit fabrieken in landen als Bangladesh, waar mensen werken onder zeer slechte arbeidsomstandigheden, laat je dan ook niet rondrijden door Uber. De afgelopen maanden hebben we veel ellende gezien bij ZZP’ers in de taxisector die voor Uber aan de slag waren voor de coronacrisis.
Een herstart zit er voor voor veel chauffeurs niet meer in. Consumenten moeten massaal een halt toeroepen aan de werkwijze van Uber in Nederland door het bedrijf te negeren. Na antwoorden op vragen aan Minister Koolmees door leden van de Tweede Kamer zien we duidelijk dat ook het kabinet antwoorden ontwijkt wanneer het gaat om de werkwijze van het online boekingsplatform en de uitbuiting van Uber-chauffeurs.
een waarschuwing vooraf
Laat ons in de eerste plaats duidelijk stellen dat veel taxichauffeurs Uber als de gedroomde uitkomst voor de problemen in de ZZP markt voor taxibedrijven zagen. Toen ik bij veel ondernemers waarschuwde over de gevolgen die op hen af kwamen keken ze me aan alsof ik van een andere planeet kwam en niet wist wat een moderne ondernemer zoekt. De consument heeft geen medelijden met de taxichauffeurs en wil zo goedkoop mogelijk van A naar B reizen, vooraf betalen en geen gedoe over tarieven.
Laat ons dat uit het Uber verhaal over houden en nu zelf aan de slag gaan. Ondanks alle waarschuwingen van vakbonden, loonbedrijven en de brancheorganisatie wisten de taxichauffeurs niet hoe snel ze voor het boekingsplatform aan de slag moesten gaan. Het leek er meer op dat de ‘oude’ sector niet wist waar het mee bezig was en dat het conservatief gedrag van de sector en branchevereniging verleden tijd was.
in de steek gelaten
Het moderne Uber het was het nieuwe ondernemen en elke ritopdracht was er een. Veel ritten met minimale inkomsten leverde toch iets meer op dan niets en tenslotte moet de leasewagen betaald worden. De coronacrisis deed gelukkig de ogen opengaan van ondernemers die zich in de steek gelaten voelden door het machtige beursgenoteerde Uber. Terwijl FNV volop schreef aan het witboek over Uber, wat de Amsterdamse wethouder van Verkeer en Vervoer Sharon Dijksma in ontvangst nam, raakten taxichauffeurs massaal in de problemen. Kamervragen volgen elkaar op en in alle landen lopen rechtszaken tegen de platform-economie die Uber heet.
belastingdienst niet doelgericht bezig met zzp-constructies
Er is geen lijst met aangemerkte bedrijven of sectoren die mogelijk kwaadwillend optreden. De Belastingdienst doet over individuele belastingplichtigen geen uitspraak op grond van zijn geheimhoudingsplicht, dit geldt ook als het om Uber gaat. Er wordt door de Belastingdienst niet specifiek doelgroepgericht naar zzp- constructies bij taxichauffeurs gekeken. Toezicht op de loonheffingen bij taxichauffeurs vindt in het midden- en kleinbedrijf risicogericht plaats.
Bij grote taxibedrijven vindt individuele klantbehandeling plaats, waar toezicht op de loonheffingen onderdeel van kan zijn. De uitkomsten van de beoordelingen van arbeidsrelaties voor de loonheffingen worden niet landelijk bijgehouden op het niveau van een specifiek beroep zoals taxichauffeurs.
volumebeperkende maatregelen
Minister Koolmees laat weten dat onder onafhankelijk voorzitterschap en begeleid door het Gemeentelijk Netwerk voor Mobiliteit en Infrastructuur (GNMI) met gemeenten gesproken over de problemen op de taximarkt die gemeenten lokaal ervaren en de beschikbare instrumenten om daartegen op te treden. Om bijvoorbeeld problemen met betrekking tot overlast of openbare orde te voorkomen, kunnen gemeenten op grond van de Gemeentewet en de wegenverkeerswetgeving volumebeperkende maatregelen treffen, bijvoorbeeld door middel van slimme toegang. De Dienstenrichtlijn is niet van toepassing op diensten op het gebied van vervoer, zoals taxidiensten.
De inkomsten van individuele chauffeurs hangen af van veel verschillende factoren, waaronder de vraag of sprake is van loondienst of ondernemerschap. Een vorm van volumebeleid zal in beginsel geen gevolgen hebben voor de vraag naar taxivervoer, maar zal deze hooguit anders verdelen over de beschikbare taxichauffeurs. Een positief effect op het inkomen van de ene chauffeur zal in dat geval volgens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees een negatief effect betekenen op het inkomen van een andere chauffeur.
schijn van zelfstandigheid of dienstverband?
Het hoogste rechtscollege in Frankrijk ziet chauffeurs van digitale taxidienst Uber als werknemers. Het Franse Hof van Cassatie heeft in haar arrest geoordeeld dat wanneer een chauffeur contact maakt met het digitale platform van Uber, dat er sprake is van een relatie van ondergeschiktheid. De chauffeur wordt in dat geval aangemerkt als werknemer. Wat moet er dan in Nederland gebeuren om dezelfde uitspraken te doen en wat heeft Uber politiek geregeld om dit te voorkomen?
Voor zelfstandig ondernemerschap gaat op dat er een mogelijkheid moet zijn op een eigen klantenkring op te bouwen, dat er vrijheid moet zijn om eigen tarieven te bepalen en dat er vrijheid moet zijn om de voorwaarden te bepalen voor het verrichten van de diensten. Bij Uber-chauffeurs is hiervan geen sprake. Daarmee heeft dit arrest gelijkenissen met het Nederlandse stelsel en de elementen die Nederlandse rechters meewegen bij de beoordeling van de arbeidsrelatie. Hetzelfde geldt voor wetgeving in andere lidstaten.
geen Uber diensten buiten dienstverband
In algemene zin ervaren opdrachtgevers en hun opdrachtnemers op dit moment onvoldoende duidelijkheid in welke gevallen er sprake is van een dienstbetrekking. Het kabinet acht het van belang dat deze partijen, waaronder dus ook platformorganisaties en chauffeurs, meer duidelijkheid krijgen over de status van hun arbeidsrelatie. Daarom voert het kabinet een breed gesprek met relevante veldpartijen over de wijze waarop wordt gewerkt en in hoeverre bepaalde werkwijzen zich al dan niet lenen om buiten dienstbetrekking te werken.
uit het Uber-systeem gegooid
Op de vraag of Minister Koolmees de mening deelt dat Uber-chauffeurs zeker moeten kunnen zijn van een fatsoenlijk inkomen, zeggenschap over hun werk(tijden) en duidelijkheid over wanneer en waarom men uit het Uber-systeem gegooid kan worden is het antwoord:
“De criteria arbeid, loon en gezag afkomstig uit het Burgerlijk Wetboek bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking. Indien sprake is van een dienstbetrekking wordt de werknemer beschermd door het arbeidsrecht. Daarmee zijn onder andere de Wet minimumloon en de regels rondom het ontslagrecht uit het Burgerlijk Wetboek van toepassing. Wanneer men als zelfstandige werkt (en er dus geen sprake is van een dienstbetrekking), kan geen aanspraak gemaakt worden op de bescherming van het arbeidsrecht.”
Lees ook: Vrij spel voor sociale uitbuiting en Uber in Antwerpen
