Vanaf 1 januari 2024 mogen inwoners van Roemenië en Bulgarije vrij reizen naar bijna alle Europese landen.
Met de toetreding van deze twee landen wordt de Schengenzone uitgebreid naar 29 landen, wat de grensvrije samenwerking binnen Europa verder versterkt. De beslissing werd mogelijk na jaren van onderhandelingen en het wegnemen van bezwaren van Nederland en Oostenrijk, die lange tijd tegenstand boden uit vrees voor illegale migratie en gebrekkige grenscontrole.
veel obstakels
Het toetredingsproces van Roemenië en Bulgarije tot Schengen sleept al sinds 2011 voort. Nederland en Oostenrijk voerden jarenlang aan dat de landen onvoldoende deden tegen corruptie, georganiseerde misdaad en het versterken van hun grenscontrole. Deze kritiek leidde tot herhaaldelijke blokkades, ondanks steun van andere EU-lidstaten. De afgelopen jaren zijn echter diverse stappen gezet door Roemenië en Bulgarije om aan de voorwaarden te voldoen.
Een belangrijke doorbraak kwam eerder dit jaar, toen inwoners van beide landen al vrij konden reizen via vlieg- en zeehavens binnen Schengen. Met de definitieve toetreding per 1 januari 2024 vervallen nu ook de grenscontroles voor reizen over land, waarmee het vrije verkeer van personen volledig wordt gerealiseerd.
Een van de belangrijkste redenen waarom Nederland en Oostenrijk hun verzet opgaven, is de aanzienlijke daling in het aantal migranten dat via de Oost-Europese grensroutes Europa binnenkomt. De grens tussen Oostenrijk en Hongarije, lange tijd een brandpunt van illegale migratie, liet een daling zien van 70.000 onderschepte migranten in 2022 naar slechts 4.000 in 2023. Deze cijfers overtuigden Oostenrijk uiteindelijk om zijn veto in te trekken.
grensbewaking
Ook in Nederland leidde de dalende migratiecijfers en verbeterde samenwerking op het gebied van grensbewaking tot een koerswijziging. Minister Marjolein Faber, verantwoordelijk voor Asiel en Migratie, gaf namens Nederland groen licht, ondanks tegenstand binnen haar eigen partij, de PVV.
De uitbreiding met Roemenië en Bulgarije markeert een belangrijke mijlpaal, maar legt ook de kwetsbaarheden van het Schengensysteem bloot. Hoewel het gebied met zijn 420 miljoen inwoners het grootste grensvrije samenwerkingsverband ter wereld is, worden interne grenscontroles steeds vaker tijdelijk heringevoerd. Tijdens de coronapandemie en recent door zorgen over irreguliere migratie namen meerdere lidstaten maatregelen die de principes van Schengen op de proef stelden.
Ook Nederland besloot deze week tijdelijke grenscontroles in te voeren aan de grenzen met Duitsland en België. De marechaussee is extra personeel ingezet om irreguliere migratie en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden, al betreft het een relatief beperkte inzet: zo’n vijftig extra medewerkers zijn vrijgemaakt voor het bewaken van 840 grensovergangen.
solidariteit als fundament
Ondanks de uitdagingen blijft de uitbreiding van Schengen een krachtig symbool van Europese solidariteit. Voor Roemenië en Bulgarije is de toetreding niet alleen een erkenning van hun hervormingsinspanningen, maar ook een teken van vertrouwen in hun rol binnen de Europese samenwerking. De volledige integratie in Schengen opent voor hun inwoners de deur naar meer economische kansen en makkelijker contact met familie en vrienden elders in Europa.
