De Lijn heeft dankzij de invoering van telcamera’s op bussen en trams een opmerkelijke vaststelling gedaan.
Uit de nieuwe metingen blijkt dat in bepaalde delen van Vlaanderen dubbel zoveel reizigers meerijden als het aantal gescande tickets doet vermoeden. Vooral in grote steden zoals Antwerpen, Brussel en Gent is het verschil aanzienlijk. De vervoersmaatschappij past nu haar controlebeleid aan om het zwartrijden gerichter aan te pakken.
De Lijn baseerde zich vroeger op de cijfers van de scanners aan de in- en uitgangen van hun voertuigen. Passagiers moesten hun ticket of abonnement scannen bij het op- en afstappen. Met de komst van de telcamera’s is echter gebleken dat op heel wat bussen en trams aanzienlijk meer mensen meerijden dan officieel geregistreerd. Op sommige drukke trajecten in Antwerpen blijkt het aantal werkelijke passagiers zelfs meer dan het dubbele te zijn van het aantal geregistreerde reizen. Ook in Brussel en Gent en op de kusttram is er een duidelijk verschil, met een factor van 1,5 tot 2. In andere gebieden bedraagt het verschil tot anderhalf keer het aantal gescande reizigers.
Volgens De Lijn betekent dit niet automatisch dat al deze extra passagiers zwartrijders zijn. CEO Ann Schoubs verduidelijkt: “Er zitten ook grijsrijders tussen, mensen die wel degelijk een geldig abonnement hebben, maar die vergeten zijn om dat te scannen bij het opstappen.” Daarnaast zijn er passagiers die gebruik maken van digitale tickets die geen fysieke scan vereisen, zoals sms-tickets of tickets die via de app van De Lijn of een bank-app worden gekocht. Vooral aan de kust zijn deze m-tickets bijzonder populair, wat deels de verschillen kan verklaren.
Toch laat De Lijn het er niet bij. De vervoersmaatschappij gebruikt de data van de telcamera’s om de controles op zwartrijden efficiënter te maken. “Op voertuigen waar we een groter verschil vaststellen tussen het aantal registraties van vervoerbewijzen en de telcamera’s, kunnen we veronderstellen dat er mogelijk meer zwartrijders zijn”, stelt De Lijn. “Daarom zetten we onze controleurs gerichter in op deze lijnen.”
De strijd tegen zwartrijden is een belangrijk speerpunt voor De Lijn. De vervoersmaatschappij verliest jaarlijks miljoenen euro’s aan niet-betaalde ritten en wil die verliezen zo veel mogelijk beperken. De invoering van de telcamera’s is daarbij een gamechanger, omdat de werkelijke bezetting van de voertuigen nu veel nauwkeuriger wordt geregistreerd.
Hoewel de controleacties verscherpt worden, blijft De Lijn inzetten op bewustmaking en preventie. Reizigers worden herhaaldelijk herinnerd aan het belang van scannen, zelfs als ze een abonnement hebben. Wie zonder geldig vervoersbewijs wordt betrapt, riskeert een boete die kan oplopen tot 200 euro.
De vraag blijft echter of deze maatregel op lange termijn voldoende zal zijn om het zwartrijden effectief te ontmoedigen. Mobiliteitsexperts suggereren dat een systeem waarbij reizigers bij het opstappen automatisch worden gedetecteerd en afgerekend, zoals in sommige buitenlandse steden, een oplossing zou kunnen zijn. Voorlopig zet De Lijn echter in op een combinatie van gerichte controles en sensibilisering om het probleem onder controle te krijgen.
