De liberaal Pools politicus Donald Tusk overweegt drastische controlemaatregel in zomermaanden.
De Pools-Duitse verhoudingen staan op scherp nu de Poolse premier Donald Tusk heeft aangekondigd dat Polen deze zomer “zeer waarschijnlijk” tijdelijke grenscontroles zal instellen aan de grens met Duitsland. Deze aankondiging zorgt voor onrust in de grensregio’s en werpt een schaduw over het vrije verkeer binnen de Europese Unie.
Tusk verklaarde woensdag in het Poolse parlement dat zijn regering niet zal aarzelen om de maatregel in te voeren als de druk op de grens te groot wordt. “Wij zijn voorbereid op alle scenario’s. De situatie dwingt ons om stevig op te treden,” zei Tusk, doelend op de toenemende migratiestroom en het gewijzigde beleid van de Duitse autoriteiten. De premier maakte duidelijk dat de verantwoordelijkheid voor de huidige spanningen niet bij Polen ligt, maar bij de veranderde Duitse aanpak onder de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken, Alexander Dobrindt van de CSU.
verscherpt
Sinds Dobrindt zijn ambt op zich nam, zijn de grenscontroles aan de Duitse zijde verscherpt. In sommige gevallen worden migranten zonder pardon teruggestuurd naar Polen. Die praktijk zorgt in Warschau voor wrevel. “Wij zullen niet toestaan dat migranten zomaar worden teruggeduwd,” zei Tusk, die toevoegde dat Polen “alle verzoeken tot terugname nauwlettend zal controleren”.
Dobrindt rechtvaardigde zijn beleid door te wijzen op het belang van de binnenlandse veiligheid. Hij kreeg daarbij steun van de Duitse politievakbond GdP, die waarschuwde voor een ‘migratiepingpong’ tussen de buurlanden. GdP-voorzitter Andreas Roßkopf liet weten dat de invoering van grenscontroles aan Poolse zijde het verkeer van zowel mensen als goederen zou bemoeilijken. “Dat is de prijs die we betalen voor een falend Europees asielbeleid,” aldus Roßkopf.
Sinds 21 december 2007 maakt Polen deel uit van het Schengengebied. Dit betekent dat mensen met een geldig Schengenvisum of een verblijfsvergunning voor een Schengenland zonder visum Polen kunnen binnenrijden en er tot 90 dagen binnen een periode van 180 dagen mogen verblijven.
De Poolse regering staat onder druk van binnenuit. De rechtse oppositie, aangesterkt door de recente verkiezingsoverwinning van Karol Nawrocki, dringt aan op een hardere koers. Nawrocki riep op tot onmiddellijke invoering van de grensmaatregel en noemde de huidige migratiesituatie “onhoudbaar”. Tusk moest zich deze week verantwoorden in het parlement, maar slaagde erin een vertrouwensstemming te winnen met 243 tegen 210 stemmen.
Toch blijft de dreiging van nieuwe politieke spanningen aanwezig. De Duits-Poolse grensregio’s, waar dagelijks tienduizenden forenzen heen en weer reizen, kunnen de dupe worden van politieke beslissingen in Warschau en Berlijn. De Duitse CDU-politicus Knut Abraham waarschuwde dat deze regio’s economisch afhankelijk zijn van open grenzen. “We mogen het kind niet met het badwater weggooien,” zei Abraham, die pleit voor een gezamenlijke Europese aanpak in plaats van bilaterale confrontaties.
Schengenakkoord
De invoering van tijdelijke grenscontroles is binnen het Schengenakkoord mogelijk wanneer er sprake is van ernstige dreiging voor de openbare orde of nationale veiligheid. Polen voerde eerder al soortgelijke maatregelen in tijdens de coronapandemie en bij verhoogde migratiedruk aan de oostgrens met Belarus.
De huidige escalatie toont aan hoe fragiel het vertrouwen tussen EU-lidstaten kan zijn wanneer het migratiebeleid stokt. Waar Duitsland probeert grip te krijgen op de instroom, voelt Polen zich onder druk gezet om een opvangtaak over te nemen waarvoor het zich niet verantwoordelijk acht. Het is een klassiek Europees dilemma, waarbij nationale belangen en Europese idealen botsen op het asfalt van grensovergangen.
