Veiligheid op de weg wordt vaak als vanzelfsprekend beschouwd, maar het internationale busvervoer blijkt al jaren een blinde vlek in de aanpak van georganiseerde criminaliteit.
Terwijl luchtreizigers op vliegvelden systematisch worden gecontroleerd, stappen dagelijks duizenden passagiers probleemloos in internationale bussen, zonder enige screening. Criminelen maken hier dankbaar gebruik van. Wapens, drugs en valse identiteitsdocumenten vinden moeiteloos hun weg via buslijnen door Europa. Die ontwikkeling heeft inmiddels geleid tot een unieke samenwerking tussen FlixBus, de Koninklijke Marechaussee en de politie.
samenwerking
De eerste aanleiding voor die samenwerking gaat terug naar 2019. Tijdens grensoverschrijdende controles werden meerdere ernstige incidenten vastgesteld. Het ging niet alleen om drugssmokkel of wapenvervoer. In één bus werden zelfs elf levende gifslangen aangetroffen in bagageruimte. Ook nam het aantal gevallen van identiteits- en documentfraude onder busreizigers toe. Deze incidenten bleken geen uitzondering, maar symptomen van een structureel probleem.
In reactie daarop ontwikkelden de Marechaussee en politie een speciale eendaagse training, in samenwerking met FlixBus. De training is gericht op buschauffeurs en stewards van de vervoersmaatschappij. Adjudant Edwin van de Koninklijke Marechaussee, werkzaam bij de sectie Operationele Intelligence, en wijkagent Tom verzorgen de opleiding. “Een buschauffeur is géén agent,” benadrukt Edwin. “Hij of zij moet niet optreden, maar wel signaleren. En vooral: doorgeven.”
gedragspatronen
Tijdens de training leren chauffeurs verdachte gedragspatronen te herkennen. Bijvoorbeeld wanneer passagiers ogenschijnlijk samen reizen, maar dit verbergen zodra ze instappen. Of wanneer bagage op de plaats van bestemming wordt opgehaald door iemand die niet heeft meegereden. Ook wordt er geoefend met scenario’s rondom identiteitsdocumenten. Zo zijn er gevallen bekend waarbij reizigers andere passagiers moesten vragen om hun documenten, wat kan duiden op mensenhandel of -smokkel.
Een opvallende en groeiende vorm van fraude is het gebruik van ‘lookalikes’. Daarbij reizen criminelen met het echte paspoort of ID-kaart van iemand anders, en passen zij hun uiterlijk aan om op de foto te lijken. Dat kan door bijvoorbeeld het laten staan van een baard, het verven van haar of het dragen van contactlenzen. In 2024 registreerde FlixBus meerdere gevallen van deze identiteitsfraude op haar lijnen.
KCC
Om de meldingsstructuur sluitend te maken, is een speciaal Klantcontactcentrum (KCC) ingericht, dat 24 uur per dag bereikbaar is. Chauffeurs kunnen tijdens veilige stops vanuit binnen- en buitenland contact opnemen met het KCC. Meldingen worden dagelijks geanalyseerd door de Marechaussee, die waar mogelijk terugkoppeling geeft aan de melders. “Dat is essentieel,” aldus Edwin. “Het versterkt het vertrouwen en zorgt dat informatie blijft stromen.”
“Duizenden buschauffeurs wereldwijd vervoeren voor FlixBus jaarlijks tientallen miljoenen passagiers. Iedereen is welkom. Maar voor criminelen is in onze bussen geen plek”, zegt Fokke Wim, directeur FlixBus Benelux.
FlixBus, dat jaarlijks tientallen miljoenen passagiers vervoert, werkt bovendien met lokale vervoerders om de training breed uit te rollen. Medewerkers met een groot netwerk krijgen een sleutelrol in het verspreiden van kennis. Directeur Fokke Wim van FlixBus Benelux stelt dat veiligheid geen onderhandelingspunt is. “Iedereen is welkom in onze bussen, behalve criminelen. Door samen te werken vergroten we de pakkans en ontmoedigen we misbruik.”
routeplanning
Maandelijks deelt FlixBus zijn routeplanning met de autoriteiten. Zo kunnen gerichte controles en analyses plaatsvinden op basis van actuele informatie. De training, die inmiddels bij meerdere vervoerders belangstelling wekt, wordt mogelijk om de twee jaar herhaald.
De Marechaussee ziet de aanpak als model voor andere sectoren in het grensoverschrijdend vervoer. Vrachtverkeer, dat vaak nauwelijks gecontroleerd wordt, biedt eveneens kansen voor crimineel misbruik. “Voor informatiegestuurd werken hebben wij de ogen en oren van anderen nodig,” besluit Edwin.
De samenwerking heeft inmiddels zijn vruchten afgeworpen. De meldingsbereidheid onder chauffeurs neemt toe, net als de kwaliteit van de informatie. Door training, samenwerking en heldere communicatie groeit de weerbaarheid van het Europese busvervoer – en dat is precies de bedoeling.
