Net voordat de Europese Commissie morgen met haar langverwachte voorstellen voor de regulering van de platformeconomie komt (naar het schijnt gaan die de richting uit van meer sociale bescherming voor de miljoenen klussers en opname op de loonlijst – tenzij de gigbedrijven kunnen aantonen dat de werkers wel degelijk echte zzp’ers zijn), oordeelde het Britse Hooggerechtshof gisteren dat Uber – en alle private hire/platformbedrijven – hun bedrijfsmodel in de Britse hoofdstad moeten aanpassen. Volgens het vakblad Magazine Personenvervoer moeten ze in het vervolg rechtstreeks contracten afsluiten met de klant. De rechters oordeelden dat de wet een contractuele verplichting vereist tussen exploitanten van de vervoersservice en de passagiers. De uitspraak zou indirect kunnen leiden tot een fikse prijsstijging, waarbij Uber en anderen nu BTW-plichtig zijn, wat een Uber-trip zo’n 20% duurder kan maken.
De vakbonden waren tevreden met het vonnis omdat ze chauffeurs en passagiers meer bescherming geven (zodra de boeking is geaccepteerd wordt het bedrijf verantwoordelijk) en omdat het eerdere juridische uitspraken dat chauffeurs werknemers met rechten zijn onderstreept.
De zaak voor het Hooggerechtshof werd aangespannen door Uber nadat rechters van het Hooggerechtshof in de eerdere zaak dit jaar waarin het oordeelde dat chauffeurs ‘workers’ (een tussencategorie tussen werknemers en zzp’ers) zijn, aangaven dat Uber niet zondermeer een tussenpartij – zoals een faciliterende ‘boekingskantoor’ – kan zijn. Uber wilde opheldering op dit punt, en hoopte het bestaande businessmodel te kunnen behouden, maar in de uitspraak op maandag zeiden de rechters dat de wet een contractuele verplichting vereist tussen exploitanten van de vervoersservice en passagiers zodra een boeking is gemaakt. Ze voegden er aan toe dat de interpretatie van de boeking op deze manier, de wettelijke doelstelling om de openbare veiligheid te waarborgen correct invult. Letterlijk: “Als de enige contractuele relatie van de passagier is met een chauffeur van wie hij of zij nog nooit heeft gehoord en die in elk geval niet de moeite waard is om een eventuele claim op los te laten, dan is elke claim waarschijnlijk praktisch waardeloos.”
Vergunningverlener Transport for London (TfL) heeft de grotere exploitanten meteen geadviseerd hun contracten te herzien om naleving te garanderen. “Alle exploitanten zullen het oordeel van de rechtbank zorgvuldig moeten overwegen en stappen moeten ondernemen om ervoor te zorgen dat ze zich eraan houden, inclusief na te gaan of er wijzigingen in hun manier van werken nodig zijn,” aldus een TfL-woordvoerder.
James Farrar, algemeen secretaris van de App Drivers and Couriers Union (ADCU), zei dat de uitspraak “de Londense private hire sector ten goede zou veranderen”, en voegde er aan toe: “Uber was vastbesloten om vast te houden aan het oude businessmodel ten koste van de rechten van werknemers, de veiligheid van passagiers en het mogelijk maken van het ontwijken van de BTW.”
Velen oordeelden dat het oordeel ‘vernietigend’ was voor Uber en bekritiseerden TfL voor zijn jarenlange lakse houding ten opzichte van Uber en andere platformbedrijven. Sian Berry van de Green Party stelde in The Guardian dat TfL sinds de opkomst van Uber “niet goed gebruik heeft gemaakt van de bevoegdheden die het heeft om de private hire-exploitanten en chauffeurs van Londen te reguleren en te beschermen”.
Ze voegde eraan toe: “In het belang van de veiligheid van passagiers moeten ze nu de uitspraak van de rechtbank volgen en ervoor zorgen dat alle exploitanten onverwijld voldoen aan de juiste wetgeving.”
De vakbond GMB – die door Uber is erkend – zei dat de uitspraak bevestigt dat Londense huurautochauffeurs wettelijk worden aangemerkt als ‘workers’ en als zodanig volgens de wet moeten worden behandeld, en voegde eraan toe: “Het betekent dat de richtlijnen van TfL nu onjuist zijn en het betekent dat de meeste exploitanten illegaal handelen en hun zaken op orde moeten brengen.”
Hoewel Uber de zaak verloor, gaf een Uber-woordvoerder een andere en opmerkelijke draai aan de uitspraak: ze zou ervoor zorgen dat andere exploitanten (ook) niet kunnen ontsnappen aan de nieuwe (en eerdere) eisen wat de ‘workers’ betreft. Met name waar het gaat om vakantiegeld en pensioen. “Elke particuliere exploitant in Londen zal rekening moeten houden met deze beslissing en moet zich volledig houden aan de uitspraak van het Hooggerechtshof. We zijn niet de enige speler in de stad. Andere operatoren moeten er ook voor zorgen dat chauffeurs eerlijk worden behandeld.”
Overigens komt de Brusselse Arbeidsrechtbank morgen met een oordeel over de wijze waarop de Belgische Deliveroo-koeriers moeten worden ingeschaald.