Het hof noemt etnisch profileren letterlijk een ernstige vorm van discriminatie.
Sommigen noemen het een ‘historische uitspraak’, maar eigenlijk is het al te gek voor woorden dat we zo de uitspraak moeten omschrijven. De grote vraag is hoe de Koninklijke Marechaussee (KMar) reizigers met een donkere huidskleur nu gaat controleren wanneer ze Nederland willen binnenkomen. Het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat zij uit de rij worden gepikt en anderen niet.
Het hof verbiedt de marechaussee om bij volgende identiteitscontroles selectiebeslissingen te nemen op basis van ras.
Amnesty International, Radar en Controle Alt Delete, die de zaak hadden aangespannen als een collectief, eisten een verbod omdat het gaat om discriminatie. Etnisch profileren is het gebruik door de politie van criteria of overwegingen omtrent ras, huidskleur, etniciteit, nationaliteit, taal en religie bij opsporing en rechtshandhaving zowel op operationeel als organisatorisch niveau terwijl daarvoor geen objectieve rechtvaardiging bestaat. Het is verwerpelijk en staat ter discussie. Bij etnisch profileren draait het om disproportioneel vaak staande houden van burgers op grond van hun zichtbare etnische achtergrond.
Mpanzu Bamenga werd in mei 2018 na aankomst op Eindhoven Airport door de marechaussee uit de rij gehaald voor nadere controle.
De marechaussee controleert in de strijd tegen illegale immigratie en grensoverschrijdende criminaliteit. Directe aanleiding voor de rechtszaak was onder meer een klacht van het voormalige Eindhovense gemeenteraadslid voor D66 Mpanzu Bamenga.
De Marechaussee controleert het toezicht op de buitengrenzen en treden ook vaak op in de directe omgeving van de luchthaven op bij controles op de toegangswegen van en naar de luchthaven. In een notitie vorig jaar aan de Tweede Kamer liet de Koninklijke Marechaussee weten niet langer gebruik maakt van etniciteit bij controles. Met het besluit van het Hof van is die wettelijke basis inmiddels ook niet meer aanwezig.
voorkomen
De grote vraag is dus hoe je voorkomt dat controles leiden tot etnisch profileren? De KMar moet worden getraind om zich bewust te zijn van mogelijke vooroordelen en de impact hiervan op hun werk. Trainingen kunnen helpen om stereotypen en vooroordelen te verminderen en de controleurs te leren hoe ze objectieve beoordelingen kunnen maken. In plaats van willekeurige controles, kan een risicoanalyse worden gebruikt om te bepalen welke passagiers extra gecontroleerd moeten worden op basis van objectieve factoren, zoals reisgeschiedenis, gedrag en andere indicatoren van mogelijke risico’s.
Het aannemen van meer verschillende controleurs kan bijdragen aan het verminderen van vooroordelen en discriminatie bij grenscontroles.
Het is belangrijk om te voorkomen dat er wordt geprofileerd op basis van ras, etniciteit, nationaliteit of religie. Dit kan worden bereikt door het gebruik van objectieve criteria en door het vermijden van stereotypen en vooroordelen. Het monitoren van de controles en het verzamelen van gegevens kan helpen bij het identificeren van eventuele patronen of trends die wijzen op discriminatie.
Voor zijn inzet tegen etnisch profileren ontving hij de titel Mensenrechtenmens 2021, de jaarlijkse prijs van het College voor de Rechten van de Mens. In 1994 vluchtte zijn moeder samen met hem en zijn broer vanuit Congo naar Nederland. Na 13 jaar wachten – met een verblijfsvergunning en een diploma op zak – koos de inmiddels tot Eindhovenaar verworden Mpanzu Bamenga voor een maatschappelijk betrokken leven. Als raadslid, activist, oprichter van The Dutch Inclusion Leaders Network en ambassadeur van Samen Hier Amsterdam zet deze gedreven duizendpoot zijn negatieve ervaringen om in positieve actie voor de concrete verbetering van mensenrechten en inclusiviteit.
KMar
De Marechaussee helpt, controleert en signaleert. De Marechaussee werkt hiervoor onder meer samen met de Douane en FIOD. Als de Marechaussee afwijkend gedrag of een verdachte situatie ziet, dan moeten zij overgaan tot controle. De burger wordt onder andere gevraagd zich te legitimeren. Proactief controleren doet de Marechaussee op basis van ervaring en professionele intuïtie, maar zij moeten de keuze voor hun controle ook objectief kunnen onderbouwen.
