Grote reisorganisaties hebben weliswaar stappen gezet naar het meer duurzaam maken van hun aanbod, maar ze zijn doorgaans gebonden aan commerciële belangen die hen verhinderen te focussen op kleinschaligheid.
De notie van ‘duurzaam reizen’ leidt tot aanzienlijke verwarring. Toeristen zelf hebben hier een belangrijke rol te spelen. Velen zouden verrast zijn te ontdekken hoe een kleine aanpassing in hun reisplannen, zoals kiezen voor lokaal transport of het vermijden van toeristenvallen, kan bijdragen aan een betere wereld. Terwijl velen duurzaamheid associëren met eco-vriendelijk transport, gaat het concept veel verder. Duurzaam reizen roept op tot een heel andere benadering die mens, dier en natuur omvat. Maar ondanks goede bedoelingen stuiten reizigers op praktische hindernissen, zoals de noodzaak van vliegreizen om bepaalde bestemmingen te bereiken. Bedrijven zoals TUI, die stappen hebben gezet in het promoten van duurzaamheid, vinden het moeilijk om deze filosofie te handhaven, vooral wanneer de vakantieganger Schiphol binnenstapt.
TUI, met zijn 680 duurzaam gelabelde accommodaties, erkent dat de weg naar duurzaamheid lang en bochtig is. Ze houden zich aan keurmerken erkend door de Global Sustainable Tourism Council en richten zich op zowel milieu- als sociale aspecten zoals water- en afvalbeheer en het stimuleren van de lokale economie. Maar dit zijn slechts druppels op een gloeiende plaat als we naar het grotere plaatje kijken.
De duurzaamheidsreis begint al bij aankomst op het vliegveld, waar je wordt begroet door rijen ronkende dieselbussen. Deze discrepantie tussen marketing en realiteit is moeilijk te negeren. En als je besluit een elektrische auto te huren op je bestemming, zoals Willemstad in Curaçao, merk je dat de infrastructuur je plannen omzeilt. Het overbruggen van de 35 kilometer naar Westpunt is met een elektrische wagen een bijna onmogelijke opgave.
ethische kwesties
Er zijn ook ethische kwesties die onder de radar vallen. Een kamelentocht in Tunesië die door de lokale bevolking wordt aangeboden, kan in strijd zijn met dierenwelzijnsrichtlijnen. TUI volgt sinds 2013 internationale richtlijnen en was de eerste reisorganisatie die stopte met het aanbieden van olifantenritjes. Toch blijven de grijze gebieden in de definitie van wat echt ‘duurzaam’ is.
Ondanks de aerodynamische verbeteringen in vliegtuigen die leiden tot minder brandstofverbruik, blijft vliegen een heikel punt. Alternatieve reisopties zoals treinen zijn beter voor het milieu. Een treinreis stoot 7 tot 11 keer minder CO₂ uit dan een vliegreis en biedt extra voordelen zoals het ontbreken van parkeertarieven en geen twee uur wachttijd op een luchthaven.
Hoewel de wereld langzaam maar zeker groene stappen zet, met meer accommodaties die laadfaciliteiten aanbieden en een toename in populariteit van elektrische auto’s, is de reis naar duurzaam toerisme nog verre van compleet. Er is een acute behoefte aan een genuanceerd begrip van wat duurzaam reizen echt inhoudt, gaande van ethische keuzes tot het kiezen voor kleinschalige, lokaal bezeten accommodaties.
In plaats van een avondmaal in een ketenrestaurant, kan een diner in een lokaal restaurant een wereld van verschil maken voor de gemeenschap die je bezoekt. Niet alleen leer je de lokale keuken kennen, maar je geld gaat direct naar mensen die het verschil voelen van elke toeristische euro.
En laten we niet vergeten over de werknemers in deze lokale ondernemingen. Ze verdienen vaak een meer rechtvaardig loon in kleinere, lokale zaken dan in grote internationale ketens, waar de winst waarschijnlijk naar een hoofdkantoor in een ander land gaat. Bovendien zijn kleine lokale bedrijven meestal sneller geneigd om duurzame praktijken te volgen, simpelweg omdat ze een directere band met de gemeenschap hebben.
De complexiteit van duurzaam reizen beperkt zich niet tot de grote spelers in de reisindustrie zoals TUI. Individuele reizigers ervaren net zo goed de spagaat tussen duurzame idealen en de praktische realiteit. Bijvoorbeeld, fietsvakanties in Nederland of treinreizen door het pittoreske Zwitserse landschap worden vaak aangehaald als minder milieubelastende alternatieven. Deze opties zijn aantrekkelijk, maar ze vereisen een mentaliteitsverandering. Voor velen is het idee van een ‘droomvakantie’ nog steeds synoniem met exotische, verre bestemmingen.
natuurvriendelijk
Kanoën in de Zweedse archipel kan een laag-impact, natuurvriendelijk alternatief zijn voor een cruise door het Caribisch gebied. Niet alleen laat je een kleinere koolstofvoetafdruk achter, maar je draagt ook bij aan lokale economieën die wellicht meer afhankelijk zijn van toerisme dan de grote havens aangedaan door cruiseschepen. In Spanje zijn er boerderijen die ‘agrotoerisme’ aanbieden, waar toeristen kunnen leren over duurzame landbouwpraktijken terwijl ze genieten van een rustieke vakantie.
Zelfs op populaire Europese bestemmingen zoals Barcelona, waar overtoerisme een bekend probleem is, kan men duurzamere keuzes maken. In plaats van te verblijven in een groot hotel in het stadscentrum, zou je kunnen kiezen voor een bed-and-breakfast gerund door locals. Dit draagt bij aan een eerlijkere verdeling van toeristische inkomsten en stelt reizigers in staat een authentiekere ervaring te hebben.
bewust reizen
Ook zijn er steeds meer apps en online platforms die je helpen om duurzame keuzes te maken. Websites als “The Good Trade” of “EcoCult” bieden talrijke tips en bestemmingen voor de bewuste reiziger. Van eco-vriendelijke resorts tot gidsen voor duurzaam eten en winkelen, de informatie is beschikbaar voor wie bereid is een beetje onderzoek te doen. En toch zijn er grotere structurele problemen die aangepakt moeten worden. Duurzaamheid in het toerisme is niet alleen de verantwoordelijkheid van individuele reizigers maar vereist een industriebrede aanpak.
Van luchtvaartmaatschappijen en oliebedrijven tot lokale overheden, alle partijen moeten de handen ineen slaan om het toerisme duurzamer te maken. Terwijl zowel grote organisaties als TUI als individuele reizigers stappen in de goede richting zetten, moet de industrie als geheel versneld evolueren om de breedte en diepte van duurzaamheid te omvatten die echt noodzakelijk is.
