Sinds de invoering van het vervoersplan ‘basisbereikbaarheid’ is het flexvervoer een sleutelinstrument geworden om moeilijk bereikbare regio’s in Vlaanderen beter te bedienen.
Waar reguliere bussen de kerntrajecten voor hun rekening nemen, zijn het vooral de flexbussen – kleine voertuigen met plaats voor gemiddeld acht passagiers – die ingezet worden om landelijke gebieden te ontsluiten. Deze bussen zijn enkel op aanvraag beschikbaar en kunnen tot dertig minuten voor vertrek gereserveerd worden. Het systeem is flexibel, maar vraagt ook verantwoordelijk gedrag van de reizigers: wie een rit boekt en die niet meer nodig heeft, moet tijdig annuleren.
Dat laatste gebeurt in de overgrote meerderheid van de gevallen correct. In het jaar 2024 werden meer dan een half miljoen ritten geannuleerd, gemiddeld zo’n 1.395 per dag. Meer dan 95 procent van die annulaties gebeurde netjes op tijd door de reizigers zelf. Toch blijft er een kleine groep over die ondanks een reservering simpelweg niet opdaagt aan de halte. Dat gebeurde in 2024 in totaal 299 keer, waarvan 114 keer in de provincie Limburg. Die cijfers vallen op omdat Limburg de grootste vervoerregio van Vlaanderen is en dus ook het grootste aantal flexritten verwerkt.
no-show
Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) wil die structurele no-shows niet langer onbestraft laten. Tijdens een commissievergadering benadrukte ze dat wie herhaaldelijk een flexbus boekt en vervolgens niet komt opdagen, zijn recht op het gebruik van het systeem kan verliezen. Volgens haar moet het mogelijk worden om reizigers die vijf keer niet opdagen voor hun gereserveerde rit tijdelijk de toegang tot het flexvervoer te ontzeggen. “Het kan gebeuren dat je eens vergeet om een rit te annuleren, maar de mensen die dat regelmatig vergeten, moeten gesanctioneerd worden. Als iemand vijf keer belt en vijf keer niet komt opdagen, dan moet hij, wat mij betreft, de eerstkomende maanden niet een zesde keer bellen. Misschien moet de toegang naar flexvervoer die persoon dan even worden ontzegd.”
Maar het probleem van niet-opdagende reizigers is niet de enige uitdaging waar het systeem mee kampt schrijft het Belang van Limburg afgelopen week. Jaarlijks worden miljoenen kilometers gereden met lege voertuigen. Alleen al in Limburg legden de flexbussen in 2024 meer dan twee miljoen kilometer af zonder ook maar één passagier aan boord. In totaal ging het in Vlaanderen om 7,5 miljoen lege kilometers op een totaal van 13,4 miljoen. De efficiëntie van het systeem staat daarmee onder druk, zeker in regio’s zoals de Kempen en Mechelen waar meer dan de helft van de ritten zonder reizigers gebeurt.
Tegelijkertijd worden bijna tien procent van de aanvragen voor flexritten geweigerd omdat er op dat moment geen voertuigen beschikbaar zijn. Voor wie afhankelijk is van deze service, vaak in gebieden waar alternatieve vervoersmiddelen beperkt zijn, zorgt dat voor frustraties. Reizigers klagen over te vroege vertrektijden, lange wachttijden in de kou en onlogische routes die de flexbussen volgen. Sinds de lancering van het systeem zijn er al zeker 818 officiële klachten ingediend.
aanpassingen
Om het systeem te verbeteren, werden recent enkele aanpassingen doorgevoerd. Zo rijden de flexbussen sinds oktober 2024 ook tijdens de avonduren, tot 22.30 uur op weekdagen en zaterdagen, en vanaf 8 uur op zondag. Er werden bovendien extra voertuigen ingezet tijdens de ochtend- en avondspits om de capaciteit te verhogen. Toch blijft de roep om een grondige evaluatie luid. Critici noemen het systeem duur en inefficiënt, terwijl de minister blijft benadrukken dat het flexvervoer een noodzakelijke oplossing is voor wie niet in de buurt van reguliere buslijnen woont.
Wat ooit werd gepresenteerd als een flexibel antwoord op het tekort aan openbaar vervoer in landelijke regio’s, staat vandaag symbool voor een strijd tussen bereikbaarheid en efficiëntie. Of het opleggen van sancties het gedrag van gebruikers zal verbeteren, valt nog te bezien. Vast staat dat de huidige aanpak onder druk staat en de verwachtingen voor de toekomst torenhoog zijn.
