De Europese Unie heeft een stap gezet die de rechten van vliegtuigpassagiers flink uitholt.
Na meer dan twaalf jaar onderhandelen hebben de EU-ministers ingestemd met een hervorming van de compensatieregels bij vertragingen en annuleringen, tot grote woede van consumentenorganisaties. De nieuwe afspraken leggen de lat voor schadevergoedingen aanzienlijk hoger en verlagen tegelijkertijd de maximale vergoedingsbedragen. Critici spreken van een ‘monsterlijk plan’ en vrezen dat miljoenen reizigers straks met lege handen komen te staan.
Volgens het compromis, dat na jaren van getouwtrek alsnog werd aangenomen, hebben passagiers op vluchten tot 3.500 kilometer voortaan pas recht op een vergoeding als de vertraging vier uur of meer bedraagt. Voor langere afstanden geldt een minimale vertraging van zes uur. Dat is een aanzienlijke verslechtering ten opzichte van de huidige situatie, waarin drie uur vertraging al recht geeft op een vergoeding tussen de 250 en 600 euro. Die bedragen worden bovendien ook naar beneden bijgesteld. Korte vluchten leveren straks maximaal 300 euro op, lange afstanden nog maar 500 euro.
De Consumentenbond en claimorganisatie EUclaim reageren bijzonder fel en vinden het een monsterlijk plan. “Zestig tot vijfentachtig procent van de reizigers die nu nog recht hebben op compensatie, vallen straks buiten de boot.” De vrees is dat luchtvaartmaatschappijen minder druk voelen om op tijd te vertrekken, met meer vertragingen als gevolg. “Er wordt een verkeerd signaal afgegeven aan de luchtvaartsector,” waarschuwt de Consumentenbond. “Het belang van de reiziger wordt volledig genegeerd.”
Volgens luchtvaartanalist Paul Vaneker van EUclaim zal het nieuwe voorstel desastreuze gevolgen hebben voor passagiersrechten. “Zestig procent van de reizigers verliest hun recht op vergoeding,” stelt Vaneker. Hij baseert zich op interne analyses van vluchtschema’s en claims van de afgelopen jaren. De Consumentenbond is nog somberder in haar prognose. Op basis van eigen onderzoek komt de organisatie tot de conclusie dat zelfs 85 procent van de huidige compensatiegevallen straks buiten de boot valt.
De politieke steun voor het voorstel is opvallend en laat zien hoe nationale belangen zwaar wegen in de Europese besluitvorming. Landen als Polen, Denemarken, Frankrijk en Nederland, die allemaal staatsbelangen hebben in luchtvaartmaatschappijen zoals LOT, SAS en Air France-KLM, stemden vóór. Duitsland en Spanje, zonder dergelijke belangen, bleven tegen. Opmerkelijk is de late draai van Nederland, dat op het laatste moment alsnog instemde en daarmee het benodigde draagvlak creëerde. Volgens ingewijden woog het belang van KLM zwaar in de afweging.
Luchtvaartmaatschappijen zien zowel voordelen als nadelen in het nieuwe beleid. Positief is dat passagiers bij vertraging of annulering nu zelf alternatieve vluchten mogen boeken, met een vergoeding tot vier keer de ticketprijs. Ook is de verzekering van bagage in deze regeling opgenomen. Tegelijkertijd waarschuwen sommige maatschappijen voor nieuwe coördinatieproblemen. “Het lijkt eenvoudiger, maar het kan juist meer chaos opleveren,” klinkt het uit de sector.
passagiersrechten
De nieuwe regels zijn nog niet definitief. De Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten moeten zich er nog over buigen. Vooral het Europees Parlement zou het plan nog kunnen afzwakken of aanscherpen. Toch is de richting duidelijk: de bescherming van passagiersrechten wordt afgebouwd ten gunste van economische belangen.
Ondertussen wijzen luchtvaartanalisten erop dat zelfs onder de huidige regels slechts een beperkt aantal passagiers daadwerkelijk een vergoeding ontvangt. Compensatie wordt alleen betaald als de maatschappij verantwoordelijk is voor de vertraging, dus niet bij overmacht zoals slecht weer of stakingen. De kans bestaat dat het aantal uitbetalingen straks nog verder daalt, terwijl de onduidelijkheid over rechten en plichten toeneemt.
Het resultaat is een Europese regeling die steeds minder reizigers daadwerkelijk beschermt. Terwijl luchtvaartmaatschappijen zich verzekeren van meer flexibiliteit en lagere lasten, verliezen passagiers grip op hun rechten. De vraag is of het Europees Parlement de balans alsnog weet te herstellen.
