De een krijgt er plaatsvervangende schaamte van, de ander doet vrolijk mee zodra het toestel de landingsbaan raakt: het applaus in het vliegtuig.
Terwijl de wielen nog de laatste meters over het asfalt rollen, klinken hier en daar klappende handen. Voor sommigen een uiting van dankbaarheid, voor anderen een onbegrijpelijk ritueel dat volgens hen allang is achterhaald. Wat bezielt reizigers om te applaudisseren na een ogenschijnlijk gewone landing?
ontlading
Voor veel passagiers is het klappen na een vlucht niets meer dan een spontane ontlading. Zeker wanneer de vlucht gepaard ging met flinke turbulentie of een onverwacht harde landing, voelen reizigers de behoefte hun opluchting fysiek te uiten. Dat klappen kan dan voelen als een gedeeld moment van ‘we hebben het gehaald’. Een medewerker van de luchtvaartmaatschappij Ryanair vertelde dat het applaus bij vluchten in Zuid-Europa of naar eilanden als Malta of Tenerife bijna vanzelfsprekend is: “Zodra we de baan raken en veilig stilstaan, beginnen passagiers te juichen en klappen. Vooral als er onderweg onrust was in de lucht.”
bedankje
Naast opluchting speelt ook waardering een rol. Voor sommige reizigers is het applaus een oprecht bedankje aan de piloten en de bemanning. “Zij brengen ons veilig van A naar B. Waarom zouden we dat niet erkennen, al is het maar met een klein applaus?” vroeg een passagier zich af tijdens het interview. Ook wordt klappen soms gezien als een cultureel beleefde vorm van etiquette, iets dat met name in Israël, Latijns-Amerika en delen van Oost- en Zuid-Europa als volstrekt normaal wordt ervaren.
Wat vroeger een vanzelfsprekende emotie was op het moment dat het vliegtuig met een zachte dreun landde, lijkt in steeds meer gevallen uit te sterven. Waar passagiers ooit hun opluchting of dankbaarheid spontaan deelden met luid applaus, is die gewoonte grotendeels verdwenen. Niet langer een publiek ritueel, maar een (bijna) taboe, terwijl vliegen door velen nu zo gewoon is geworden dat het applaus niet meer vanzelfsprekend is.
In Israël bijvoorbeeld klappen passagiers van nationale maatschappij El Al regelmatig bij terugkomst op Ben Gurion Airport. Niet zelden weerklinkt zelfs gezang in de cabine, tot verbazing van toeristen die het fenomeen voor het eerst meemaken. Een steward vertelde dat de sfeer in de cabine “aanvoelt als thuiskomen”. In Italië en Polen is klappen eveneens gemeengoed, iets wat voor de lokale bevolking eerder hoort bij een geslaagde reis dan bij iets buitengewoons.
ergernis
Toch is niet iedereen enthousiast over het fenomeen. Volgens etiquette-experts wekt het applaus soms juist ergernis op. Niet alleen omdat het overdreven zou zijn – piloten landen immers dagelijks tientallen keren – maar ook omdat niet alle passagiers begrijpen waarom er überhaupt geklapt wordt. Die verwarring leidt regelmatig tot ongemakkelijke momenten in de cabine, waarbij mensen aarzelend meedoen of zich juist ongemakkelijk afkeren.
Ook piloten zelf staan vaak ambivalent tegenover het applaus. Een ervaren gezagvoerder met duizenden vlieguren, liet op zijn YouTube-kanaal weten dat hij “zelden of nooit iets hoort van wat zich in de cabine afspeelt.” De cockpit is immers geluidsdicht.
Sommige luchtvaartmaatschappijen kiezen ervoor het moment actief te ondersteunen. Bij luchtvaartbedrijf Turkish Airlines werd jarenlang het cabinepersoneel geïnstrueerd om na elke landing te glimlachen en een lichte buiging te maken, juist omdat het klappen werd gezien als iets positiefs dat moest worden erkend. In tegenstelling tot andere maatschappijen, waar men het liever stilletjes houdt.
Toch is het klappen na een landing geen verplicht ritueel en evenmin een universele gewoonte. In Noordwest-Europese landen zoals Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk wordt er zelden geklapt, tenzij het toestel na een bijzonder moeilijke situatie veilig is geland. Voor veel Nederlanders voelt applaus dan ook ongemakkelijk of misplaatst. “Alsof je gaat klappen als de bus op tijd is,” grapte een reiziger op Schiphol.
Uiteindelijk lijkt het applaus na de landing vooral een cultureel én emotioneel verschijnsel. Wie zich opgelucht of dankbaar voelt, mag gerust zijn handen op elkaar slaan. Wie daar niets bij voelt, kan met een glimlach of een woord van dank richting het personeel net zo goed zijn waardering tonen. Wat blijft, is dat elke landing — hoe routineus ook — voor sommigen een klein feestje is.
