Volgens de rechter in Haarlem is het opvolgen van instructies cruciaal voor orde en veiligheid op luchthavens, en was het gedrag van de man ernstig genoeg voor de zwaarste sanctie.
Een Belgische passagier die begin dit jaar in een verhitte discussie belandde in juli 2024 met een medewerker van Transavia op Eindhoven Airport, belandde prompt op de zwarte lijst van zowel Transavia als moedermaatschappij KLM. Het gevolg: vijf jaar lang geen toegang tot vluchten bij beide maatschappijen. Het voorval – ontstaan uit onenigheid over handbagagekosten – roept vragen op over proportionaliteit, privacy en de juridische basis van zulke zwarte lijsten.
de rolkoffer-rel
Volgens berichten in onder meer Eindhovens Dagblad en AD liep de situatie uit de hand toen de passagier weigerde extra te betalen voor het meenemen van zijn rolkoffer. Wat begon als een discussie, mondde uit in een incident waarbij de maatschappij besloot hard op te treden: de man werd geweigerd en voor vijf jaar op een interne zwarte lijst geplaatst.
Het bijhouden van interne zwarte lijsten is niet nieuw. Bedrijven mogen dit doen om overlast, fraude of veiligheidsrisico’s te voorkomen. Maar er gelden strikte voorwaarden onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). Zo moet er een gerechtvaardigd belang zijn, het middel moet noodzakelijk en proportioneel zijn en de betrokkene heeft recht op inzage en bezwaar.
delen van lijsten
Het delen van zwarte lijsten tussen bedrijven – zoals tussen Transavia en KLM – mag niet zomaar. In principe is hiervoor een vergunning van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nodig, omdat het gaat om het uitwisselen van persoonsgegevens die mogelijk gevoelig liggen.
De kwestie laat zien hoe dun de scheidslijn is tussen legitieme veiligheidsmaatregelen en mogelijke inbreuk op grondrechten. Voor passagiers blijft de vraag: hoe ver mag een maatschappij gaan in het weren van reizigers – en wie bepaalt of dat gerechtvaardigd is?
Volgens privacyjuristen wringt hier iets. “Een interne lijst kan, maar een vijfjarige uitsluiting na een relatief klein incident roept vragen op. Was dit echt proportioneel? En is de passagier goed geïnformeerd over zijn rechten?” zegt een privacyrechtadvocaat. Ook de mogelijkheid om bezwaar te maken of correctie te vragen moet volgens de wet altijd bestaan.
juridische waarde
Het plaatsen van iemand op een zwarte lijst is in essentie een bedrijfsbesluit. Het heeft geen officiële juridische status, zoals een rechterlijk verbod of strafblad. Wel kan het grote gevolgen hebben: iemand kan jarenlang geen gebruik maken van bepaalde diensten, zonder dat er een rechter aan te pas komt. Dit kan leiden tot klachten bij de AP of zelfs tot schadeclaims.
Het incident heeft de discussie over passagiersrechten opnieuw aangewakkerd. Consumentenorganisaties pleiten voor duidelijkere regels rond handbagage om conflicten te voorkomen. Ook wordt er opgeroepen tot meer transparantie bij sancties als zwarte lijsten. De maatschappijen zelf benadrukken dat veiligheid en orde aan boord vooropstaan. “Wij behouden ons het recht voor om passagiers te weigeren wanneer hun gedrag de veiligheid in gevaar brengt,” laat Transavia weten.
rechter
De Belg vond die straf buiten proportie. Volgens hem kreeg hij onvoldoende kans zijn kant van het verhaal te doen en liep hij bovendien forse schade op door gemiste reizen. Hij claimde ruim 10.000 euro schadevergoeding, onder meer voor een geannuleerde KLM-reis naar Zuid-Afrika.
De rechtbank in Haarlem wees die claim echter af. Volgens de rechter is het opvolgen van instructies cruciaal voor orde en veiligheid op luchthavens. Het gedrag van de man werd ernstig genoeg bevonden om de zwaarste sanctie te rechtvaardigen. Het vliegverbod tot 2029 blijft in stand. De passagier draait daarnaast op voor de proceskosten van ruim 4.400 euro.
