Voor veel Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wordt mobiliteit steeds onbereikbaarder.
Door de stijgende kosten van vervoer dreigen ze maandelijks honderden euro’s tekort te komen, wat hun vrijheid om te reizen ernstig beperkt. Uit het persbericht blijkt dat volgens recent onderzoek van het Nibud, uitgevoerd in opdracht van de Mobiliteitsalliantie, gezinnen en stellen voor mobiliteit maandelijks tussen de 200 en 900 euro tekort komen, afhankelijk van hun vervoersbehoeften en woon-werkafstanden. Dit heeft niet alleen verstrekkende gevolgen voor de levenskwaliteit van deze huishoudens, maar ook voor het sociale weefsel van de samenleving.
De kostenstijging van vervoer tussen 2015 en 2023 blijkt aanzienlijk. Waar de inflatie in dezelfde periode met 26 procent steeg, gingen de vervoerskosten met bijna 30 procent omhoog. Dit betekent dat vervoer sneller duurder is geworden dan andere essentiële uitgaven. Hoewel al bekend was dat zo’n 10 procent van de Nederlandse bevolking moeite had om van A naar B te komen, brengt dit onderzoek aan het licht dat deze groep inmiddels veel groter is geworden. Deze ontwikkeling baart zorgen, vooral voor huishoudens met lagere inkomens die te maken hebben met de grootste mobiliteitsproblemen.
toegang tot mobiliteit
Marga de Jager, voorzitter van de Mobiliteitsalliantie, benadrukt het belang van betaalbare mobiliteit als voorwaarde voor een volwaardige deelname aan de samenleving. “Toegang tot betaalbare mobiliteit is een randvoorwaarde om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Of dat nu is om naar werk of een sollicitatie te gaan, een ouder te bezoeken om mantelzorg te verlenen of om kinderen naar de sportclub te brengen,” aldus De Jager.
Ze waarschuwt dat grote groepen Nederlanders zich dit niet meer kunnen veroorloven en steeds vaker gedwongen worden om moeilijke keuzes te maken. “Onze samenleving is hiervan de verliezer,” stelt ze. Mensen die bijvoorbeeld geen auto kunnen veroorloven of zich geen openbaar vervoer kunnen permitteren, raken sociaal geïsoleerd en kunnen minder actief bijdragen aan het arbeidsproces of sociale netwerken.
aanbevelingen
Om deze negatieve spiraal te doorbreken, presenteert de Mobiliteitsalliantie drie richtingen voor een structurele aanpak van het mobiliteitsprobleem. Ten eerste pleiten zij voor een beter gebruik van de bestaande mogelijkheden voor reiskostenvergoeding. Momenteel is er met name bij lage inkomens geen sprake van een standaard vergoeding voor reiskosten naar het werk. De Jager benadrukt dat werkgevers meer gebruik zouden moeten maken van de fiscale mogelijkheden om vervoerskosten te vergoeden, zowel voor auto’s als voor alternatieven zoals fietsen en openbaar vervoer. Dit zou vooral voor de lagere inkomens een belangrijk verschil kunnen maken.
De komende jaren wordt het cruciaal om de politieke en maatschappelijke discussie over mobiliteit voort te zetten. Zonder ingrijpen zal het aantal mensen dat mobiliteit als een onoverkomelijk probleem ervaart, alleen maar verder toenemen. De vraag is niet alleen of Nederland iedereen betaalbare mobiliteit kan bieden, maar ook of het land zich kan veroorloven om dit niet te doen.
Een tweede oplossing die de alliantie aandraagt, is het dichter bij elkaar brengen van wonen, werken en voorzieningen. Kortere reisafstanden zouden niet alleen de kosten van mobiliteit verlagen, maar ook bijdragen aan een vermindering van de CO2-uitstoot. Deze verschuiving vraagt echter om doortastend ingrijpen van de overheid. “De ordening van werken, wonen en vrije tijd bepaalt voor een groot deel ons mobiliteitsgedrag,” aldus de Mobiliteitsalliantie.
De derde voorgestelde maatregel richt zich op het verbeteren van het inzicht in de werkelijke kosten van mobiliteit. Veel mensen hebben geen helder beeld van hoeveel ze daadwerkelijk kwijt zijn aan vervoer en welke keuzes ze daarin zouden kunnen maken. Hoewel er genoeg informatie beschikbaar is, is deze nog niet op een toegankelijke en overzichtelijke manier voor iedereen beschikbaar. Volgens de alliantie kunnen zijzelf en hun partners hierin een grotere rol spelen door consumenten te voorzien van bruikbare en begrijpelijke informatie.
inclusieve samenleving
De gevolgen van dure mobiliteit reiken verder dan alleen de financiële zorgen van huishoudens. Het verlies van vrijheid om te reizen beperkt niet alleen persoonlijke en professionele mogelijkheden, maar ondermijnt ook de sociale cohesie in Nederland. Mensen die financieel niet in staat zijn om familie en vrienden te bezoeken of deel te nemen aan het verenigingsleven, raken geïsoleerd. Dit tast niet alleen hun individuele welzijn aan, maar heeft ook bredere maatschappelijke gevolgen. Het belemmert bijvoorbeeld informele zorg, zoals mantelzorg, wat op zijn beurt de druk op de formele zorg vergroot.
Met de aanbevelingen die de Mobiliteitsalliantie doet, hoopt men niet alleen de directe mobiliteitskosten voor huishoudens te verlagen, maar ook de sociale en economische ongelijkheid in Nederland tegen te gaan. De alliantie benadrukt dat mobiliteit een basisvoorwaarde is voor een inclusieve en rechtvaardige samenleving waarin iedereen mee kan doen.
Mobiliteitsalliantie
De Mobiliteitsalliantie is een samenwerkingsverband van diverse organisaties die gezamenlijk streven naar een betere, betaalbare en duurzame mobiliteit in Nederland. De alliantie bestaat uit 25 leden, variërend van vervoersbedrijven tot belangenorganisaties en brancheverenigingen, die zich allemaal inzetten voor het vergroten van de toegankelijkheid van mobiliteit voor iedereen.
Onder de leden bevinden zich grote spelers zoals de ANWB, bekend om haar brede dienstverlening op het gebied van mobiliteit en verkeer. Ook Arriva, NS en Transdev, belangrijke vervoerders in het openbaar vervoer, maken deel uit van de alliantie. Daarnaast zijn er verschillende belangenorganisaties zoals de Fietsersbond en Wandelnet, die opkomen voor fietsers en wandelaars, evenals de Vereniging Zakelijke Rijders en VNA, die zich richten op de belangen van de zakelijke mobiliteit. Andere leden, zoals Schiphol en Transport & Logistiek Nederland, vertegenwoordigen grote logistieke knooppunten en transportbedrijven.
Nibud
Het Nibud is een onafhankelijk kennis- en adviescentrum op het gebied van huishoudfinanciën. Zij gaan voor een Nederland zonder geldproblemen. Ze hebben intensief contact met talloze organisaties. Van universiteiten en het financieel bedrijfsleven tot landelijke en lokale overheden en vrijwilligersorganisaties.
