Het voorstel voor de database staat nog in de kinderschoenen, maar de zorgen van de AP werpen een schaduw over de plannen.
Het kabinet werkt aan plannen voor een centrale database met informatie over alle taxiritten in Nederland. Hierbij zouden onder andere de gps-coördinaten van het begin- en eindpunt van elke rit worden opgeslagen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft zware kritiek geuit op het voorstel, dat volgens hen de privacy van passagiers onvoldoende beschermt en serieuze risico’s met zich meebrengt.
De centrale database is bedoeld om de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) te helpen bij het controleren of taxichauffeurs zich aan de regels houden. Op dit moment worden ritgegevens alleen lokaal opgeslagen op de boordcomputers in taxi’s. Inspecteurs van de ILT moeten deze data fysiek uitlezen, wat tijdrovend is. Met het nieuwe voorstel zouden de ritgegevens direct naar de ILT worden verzonden en in één landelijke database worden opgeslagen. Dit moet controle efficiënter maken, maar roept volgens privacy-experts vragen op over proportionaliteit en gegevensbescherming.
privacyrisico’s
AP-bestuurslid Katja Mur laat geen spaan heel van het voorstel. “We begrijpen dat het kabinet toezicht wil vergemakkelijken,” zegt Mur. “Maar door de exacte gps-coördinaten van elke rit op te slaan in één centrale database, stel je mensen die gebruik maken van een taxi onnodig bloot aan privacyrisico’s. Passagiers verdienen een betere bescherming.”
Gps-coördinaten maken het mogelijk om precies te achterhalen waar iemand is opgehaald en waar diegene naartoe is gebracht. Volgens Mur kan dit tot ongemakkelijke en zelfs schadelijke situaties leiden. “Stel je woont in een afgelegen straat met weinig buren. Met deze gegevens kan iemand vrij eenvoudig ontdekken waar je naartoe gaat, bijvoorbeeld elke week naar een therapeut of een kliniek voor plastische chirurgie. Dit zijn persoonlijke zaken waarvan mensen erop moeten kunnen vertrouwen dat ze privé blijven.”
gevaar van datalekken
De AP benadrukt dat het risico op datalekken reëel is. “Een datalek zit vaak in een klein hoekje,” waarschuwt Mur. “Of het nu gaat om een menselijke fout, een kwaadwillende medewerker of een hacker. We hebben al vaak gezien dat dit fout kan gaan, zelfs bij overheidsinstellingen.”
Daarnaast wijst de AP op het risico van ‘function creep’, waarbij data uiteindelijk ook voor andere doeleinden worden gebruikt dan oorspronkelijk bedoeld. “Misschien wil de politie op een gegeven moment toegang tot deze gegevens,” stelt Mur. “Of de Belastingdienst en gemeenten zien het als handig middel om mogelijke fraude op te sporen. Door deze data te koppelen aan andere gegevens kan de overheid mensen op de voet volgen. Dat moeten we absoluut niet willen.”
De AP wijst het kabinet erop dat het de grote risico’s weg moet nemen in een nieuwe versie van het voorstel. Zo mag de ILT alleen locatiegegevens verzamelen als het kabinet goede redenen kan geven waarom dat per se moet. Die redenen geeft het kabinet nu niet.
Een ander kritiekpunt is dat het huidige voorstel niet duidelijk maakt hoe lang de gegevens bewaard blijven. “Er moet een harde grens komen,” aldus Mur. “Zodra de gegevens niet meer nodig zijn, moeten ze worden vernietigd. Want data die je niet hebt, kunnen ook niet lekken.” De AP stelt daarnaast voor om de verzamelde gps-gegevens minder nauwkeurig te maken. Dit zou het risico verkleinen dat individuele passagiers herleidbaar zijn. Tot slot dringt de toezichthouder erop aan dat het kabinet eerst harde argumenten aandraagt waarom de opslag van locatiegegevens überhaupt noodzakelijk is.
politieke druk
Maatschappelijke organisaties en privacyactivisten hebben inmiddels hun steun uitgesproken voor de kritische noten van de AP. Tegelijkertijd staat het kabinet onder druk om beter toezicht te organiseren op de taxibranche, waar misstanden zoals zwartwerken en concurrentievervalsing een probleem blijven. Hoe de overheid de balans tussen efficiënter toezicht en de bescherming van privacy denkt te vinden, blijft vooralsnog onduidelijk. Met de stevige waarschuwingen van de AP lijkt het zeker dat er aanpassingen nodig zijn voordat het voorstel politiek en maatschappelijk draagvlak kan krijgen.
