De Europese Unie zet steeds steviger in op onafhankelijkheid van de invloed van miljardair Elon Musk, wiens satellietnetwerk Starlink momenteel domineert in de sector van lage-aardbaan (LEO) internetdiensten.
Brussel heeft op 16 december een belangrijke stap gezet door contracten te tekenen met een consortium van Europese bedrijven om een alternatief te ontwikkelen: het IRIS2-programma. Deze ambitieuze poging moet een solide pijler vormen voor een digitaal, veerkrachtig en veiliger Europa. Het IRIS2-project werd in november 2022 aangekondigd en had als doel om in 2024 operationeel te zijn.
Hoewel dat doel niet gehaald is, blijft de Europese Commissie vastberaden. Het consortium, bestaande uit het Luxemburgse SES, het Franse Eutelsat en het Spaanse Hispasat, is recentelijk gestart met de voorbereidingen. SES-CEO Adel Al-Saleh benadrukte dat het een complex project is, mede door de coördinatie tussen de verschillende EU-lidstaten. Hij roemde de vastberadenheid van de Europese Commissie om het programma van de grond te krijgen.
In vergelijking met Musk’s Starlink, dat al meer dan 6.000 satellieten in de ruimte heeft, loopt IRIS2 achter. Starlink profiteert van gunstige regelgeving, royale financiële steun en grootschalige contracten vanuit de Amerikaanse overheid, factoren die in Europa nog ontbreken. Toch biedt de vertraging ook mogelijkheden. Analisten van ING wijzen erop dat Starlink in sommige markten, zoals Londen, de vraag niet kan bijbenen. Dit schept kansen voor alternatieve modellen zoals de satellietdiensten van SES, die opereren op een middelhoge baan (MEO) en meer capaciteit bieden.
Europese raketten en afhankelijkheid
De IRIS2-satellieten zullen worden gelanceerd met de Europese Ariane 6-raket, die al meerdere keren is vertraagd. Na een eerste vlucht in juli is de volgende pas gepland in februari 2025. Voor een recente lancering op 17 december van twee MEO-satellieten koos SES daarom voor de betrouwbaardere Falcon 9 van SpaceX, ironisch genoeg eigendom van Elon Musk.
De Europese Unie heeft €6 miljard gereserveerd voor het IRIS2-project, een aanzienlijk bedrag, maar nog steeds kleiner dan de steun die SpaceX ontvangt van NASA, het Pentagon en andere Amerikaanse overheidsinstanties. Volgens experts zoals Micah Walter-Range van Caelus Partners is het eenvoudiger zaken te doen in de VS, waar één regelgevend kader geldt. In Europa moeten bedrijven rekening houden met verschillende talen, regelgeving en politieke belangen, wat projecten zoals IRIS2 complex maakt.
Toch blijft Europa optimistisch. Lokale startups, zoals The Exploration Company, werken aan technologieën die kunnen concurreren met die van SpaceX. Het doel is niet alleen onafhankelijkheid van Musk’s invloed, maar ook herstel van Europa’s leiderschap in de ruimtevaartsector.
Apple en Globalstar
Naast Starlink blijven andere bedrijven innoveren. Apple, in samenwerking met Globalstar, breidt zijn satellietdiensten uit. Vanaf volgend jaar kunnen sommige Apple Watch-gebruikers tekstberichten verzenden via Globalstar-satellieten. Hoewel Globalstar terughoudend is in het noemen van Apple in publieke uitingen, toont de samenwerking aan hoe technologie en connectiviteit steeds verder samensmelten.
De concurrentie in de directe-toestel-satellietconnectiviteit neemt toe. Starlink werkt samen met T-Mobile, terwijl AST SpaceMobile deals heeft met AT&T en Verizon. Globalstar positioneert zich echter uniek door rechtstreeks samen te werken met hardwarefabrikanten zoals Apple, wat volgens CEO Paul Jacobs een aantrekkelijkere strategie is.
ruimtepuin
Ondertussen werkt het Japanse Astroscale aan innovatieve technologieën om ruimtepuin op te ruimen. Het bedrijf kondigde aan dat hun Adras-J-ruimtevaartuig op 11 december tot op 15 meter van een verlaten Japanse raket is genaderd. Dit markeert een stap vooruit in het aanpakken van een groeiend probleem in de ruimtevaartsector.
Hoewel Europa en andere spelers zoals Astroscale vooruitgang boeken, blijft de dominantie van SpaceX en andere Amerikaanse bedrijven een stevige uitdaging. De komende jaren zullen cruciaal zijn voor de Europese ruimtevaartsector om te bewijzen dat het kan concurreren op een wereldtoneel dat wordt gedomineerd door Musk en andere grootmachten.
