Op grote schaal wordt misbruik gemaakt van het ziekenvervoer voor asielzoekers, waarbij zowel asielzoekers als taxichauffeurs profiteren van een gebrekkig controlesysteem.
In 2023 werden er zo’n 70.000 taxiritten besteld voor ruim 11.000 asielzoekers. De rekening hiervan wordt volledig vergoed door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), maar hoeveel belastinggeld hiermee gemoeid is, blijft een mysterie. Zowel het COA als betrokken vervoersbedrijven weigeren transparantie te geven over de precieze bedragen. Uit onderzoek van het Algemeen Dagblad blijkt dat duizenden ritten zonder geldige reden worden geboekt, terwijl de overheid geen zicht lijkt te hebben op de daadwerkelijke kosten.
fraudegevoelig systeem
De verantwoordelijkheid voor de medische zorg van asielzoekers ligt in handen van het commerciële bedrijf Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA), dat het taxivervoer regelt via de vervoersbedrijven Snel Een Taxi en ZCN Vervoer. De controle op deze ritten blijkt echter ernstig tekort te schieten. Een e-mailwisseling tussen het COA en GZA uit 2023 onthult dat er geen standaardcontrole plaatsvindt op de ziekenhuisafspraken waarvoor taxi’s worden besteld. Medewerkers van de zogenoemde Praktijklijn, een telefonische dienst die ritten regelt, vragen alleen om bevestiging als ze een ‘onderbuikgevoel’ hebben dat er iets niet klopt. Hierdoor konden asielzoekers eenvoudig taxi’s bestellen zonder daadwerkelijke medische afspraak.
Uit de documenten blijkt dat een asielzoeker voor maar liefst €2500 aan taxiritten bestelde naar een ziekenhuis, terwijl hij daar helemaal geen afspraak had. De fraude werd per toeval ontdekt, maar het incident roept vragen op over hoeveel vergelijkbare gevallen ongemerkt blijven.
De omvang van het financiële verlies door deze misstanden blijft onbekend, aangezien betrokken partijen weigeren inzicht te geven in de totale kosten. Ondertussen blijft de belastingbetaler opdraaien voor een systeem dat bol staat van misbruik.
Het AD probeerde via de Wet open overheid (Woo) toegang te krijgen tot documenten over het ziekenvervoer, maar het COA weigerde dit aanvankelijk op verzoek van GZA. Na een juridische procedure werd het bestand alsnog vrijgegeven, zij het grotendeels zwartgelakt. In een opmerkelijke blunder stuurde het COA eind 2024 per ongeluk een ongelakte versie door. Hieruit blijkt dat er al jarenlang zorgen zijn over misbruik van het ziekenvervoer.
spookritten en ‘no-shows’
Niet alleen asielzoekers maken handig gebruik van de zwakke controle, ook taxichauffeurs blijken op creatieve wijze geld binnen te halen. Bij een zogenaamde ‘no-show’ – wanneer een asielzoeker niet komt opdagen – ontvangen chauffeurs alsnog 80 procent van de ritprijs, zonder daadwerkelijk een meter te rijden. Dit nodigt uit tot fraude, waarbij sommige chauffeurs ritten claimen zonder dat er ooit een passagier is ingestapt.
Een oud-medewerker van het vervoerssysteem vertelt hoe chauffeurs ritten verzonnen of simpelweg niet kwamen opdagen. “Asielzoekers belden dat de taxi niet kwam, maar chauffeurs claimden dat ze er wel waren. Ik moest dan snel een nieuwe taxi regelen, terwijl de eerste chauffeur al geld had verdiend zonder te rijden.”
Daarnaast maken sommige chauffeurs misbruik van de taxibestel-app, waarin het COA-registratienummer van asielzoekers zichtbaar is. Door zichzelf voor te doen als een asielzoeker, kunnen zij fictieve ritten inboeken en het geld opstrijken. Een oud-medewerker noemt deze chauffeurs “boefjes” en zegt dat het probleem veel groter is dan men denkt.
Hoewel de fraude op grote schaal lijkt voor te komen, blijven ingrijpende maatregelen vooralsnog uit. Het COA en GZA erkennen de problemen, maar concrete stappen om het systeem minder fraudegevoelig te maken, lijken niet te worden genomen.
