De afgelopen jaren is Mobility as a Service (MaaS) steeds vaker naar voren gekomen als een innovatieve oplossing om diverse vervoersdiensten te integreren in één toegankelijk platform.
Door verschillende vormen van mobiliteit, zoals openbaar vervoer, deelauto’s, fietsen en scooters, samen te brengen binnen één applicatie, beoogt MaaS het gebruiksgemak voor reizigers te vergroten. Ondanks de veelbelovende ontwikkelingen stuiten veel initiatieven op uitdagingen, variërend van financiële obstakels tot gebruikersacceptatie.
MaaS in Europa
Verschillende West-Europese steden hebben in de afgelopen jaren geëxperimenteerd met MaaS-oplossingen. Finland was een van de voorlopers met de Whim-app, gelanceerd in Helsinki in 2016. Binnen een jaar werden er via de app al 1,8 miljoen ritten geboekt, wat de potentie van MaaS onderstreepte. In Duitsland ontwikkelde Deutsche Bahn de Qixxit-app als een landelijke reisplanner, maar in 2019 werd deze overgenomen door lastminute.com, waarmee het initiatief in zijn oorspronkelijke vorm verdween. België maakte in september 2023 een belangrijke stap met de introductie van de Floya-app in Brussel, waarmee gebruikers verschillende mobiliteitsdiensten in één platform kunnen combineren. Ook Nederland experimenteerde met MaaS, met zeven proefprojecten verspreid over het land in 2019.
Ondanks de vele pilots en de interesse vanuit overheden en bedrijven, blijkt het lastig om MaaS-diensten op grote schaal succesvol uit te rollen. Een van de grootste struikelblokken is de financiële levensvatbaarheid. Het samenbrengen van verschillende vervoersaanbieders binnen één platform leidt tot complexe prijsstructuren en lage marges, waardoor veel MaaS-startups moeite hebben om winstgevend te opereren. Het gebrek aan een sluitend verdienmodel heeft al meerdere initiatieven de das omgedaan.
Voor bredere acceptatie is het essentieel dat MaaS-platforms gebruikers een soepelere, voordeligere, en betrouwbaardere ervaring bieden die minstens net zo gemakkelijk en aantrekkelijk is als het gebruik van eigen vervoer.
Ook gebruikersacceptatie vormt een uitdaging. Het overtuigen van mensen om privévervoer in te ruilen voor gedeelde mobiliteitsdiensten blijkt in de praktijk lastig. Vooral in gebieden waar het openbaar vervoer minder goed is ontwikkeld, blijven mensen vasthouden aan hun eigen auto. MaaS-apps kunnen nog zo geavanceerd zijn, maar zonder een gedragsverandering bij gebruikers blijft het moeilijk om een breed publiek te bereiken.
barrières voor succes
Mobility as a Service (MaaS) wordt al jaren gepresenteerd als dé toekomst van mobiliteit. Het idee is simpel: een geïntegreerd platform waarmee gebruikers eenvoudig verschillende vervoersmiddelen zoals openbaar vervoer, deelauto’s, scooters en fietsen kunnen combineren en betalen. In theorie klinkt het als een ideale oplossing voor drukke steden en een duurzame toekomst. Toch blijft de massale overstap van gebruikers uit. Ondanks de beloofde voordelen van gemak en flexibiliteit, blijken meerdere factoren een drempel op te werpen voor grootschalige acceptatie.
De belangrijkste reden waarom MaaS niet massaal wordt omarmd, is simpel: mensen houden vast aan gewoontes. Autobezit staat nog altijd symbool voor vrijheid en onafhankelijkheid. De overstap naar een systeem waarbij gebruikers afhankelijk zijn van meerdere vervoerders, wisselende beschikbaarheid en digitale platforms vraagt om een grote gedragsverandering. “De auto staat voor de deur, ik weet wat ik eraan heb en hoef niet na te denken over beschikbaarheid of kosten per rit”, is een veelgehoorde redenering. Dit gemak is moeilijk te overtreffen met een MaaS-oplossing die nog in ontwikkeling is.
meerdere apps
Een ander struikelblok is de integratie van MaaS-platforms. Hoewel het concept juist belooft om verschillende vervoersdiensten samen te brengen, blijkt de praktijk weerbarstig. Gebruikers moeten vaak alsnog meerdere apps installeren of aparte accounts aanmaken voor specifieke vervoerders. Dit leidt tot frustratie en zorgt ervoor dat veel potentiële gebruikers afhaken. “Het moet echt naadloos werken, anders is het gewoon te veel gedoe”, zegt een gebruiker van een MaaS-app. Tot nu toe weten aanbieders deze drempel onvoldoende weg te nemen.
Ook de prijsstructuur van MaaS is een probleem. In veel gevallen is het niet duidelijk of de kosten daadwerkelijk voordeliger zijn dan een eigen auto of een standaard OV-abonnement. De combinatie van abonnementskosten, losse ritprijzen en verschillende tariefmodellen maakt het voor gebruikers lastig om een goed beeld te krijgen van wat ze kwijt zijn. “Soms betaal je voor flexibiliteit, maar dan wordt het per saldo duurder dan gewoon een eigen auto”, stelt een kritische gebruiker. Zeker wanneer prijzen niet transparant of voorspelbaar zijn, leidt dat tot terughoudendheid.
De betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de diensten speelt ook een grote rol. Deelmobiliteit kent uitdagingen zoals een tekort aan voertuigen op drukke momenten, slecht onderhouden fietsen of scooters en onvoorspelbare wachttijden bij het openbaar vervoer. Eén negatieve ervaring kan ervoor zorgen dat een gebruiker afhaakt en weer terugvalt op zijn eigen vervoermiddel. “Als ik ‘s ochtends niet zeker weet of er een deelfiets beschikbaar is, neem ik liever gewoon mijn eigen auto”, zegt een forens.
privacy
Daarnaast heerst er wantrouwen over privacy en gegevensveiligheid. MaaS-platforms verzamelen en verwerken grote hoeveelheden persoonlijke data, zoals reisvoorkeuren, locatiegegevens en betaalinformatie. Gebruikers maken zich zorgen over hoe deze gegevens worden gebruikt en met wie ze worden gedeeld. Met steeds strengere privacyregels en een groeiend bewustzijn over databeveiliging, kan dit een serieuze drempel zijn voor de acceptatie van MaaS.
Niet iedereen voelt zich bovendien comfortabel met de technologische kant van MaaS. Hoewel jonge, digitaal vaardige gebruikers er weinig moeite mee hebben, kan de drempel voor ouderen of minder technisch onderlegde gebruikers aanzienlijk zijn. Een complex systeem met meerdere apps, inlogprocedures en betaalmethoden kan hen afschrikken.
moeizame acceptatie
Culturele factoren spelen ook een rol in de moeizame acceptatie van MaaS. In veel landen, waaronder Nederland, wordt autobezit gezien als een statussymbool en teken van succes. Het idee om die auto te verruilen voor een gedeeld vervoersmiddel botst met diepgewortelde gewoontes. In steden als Amsterdam en Utrecht, waar parkeerdruk en milieubeleid mensen dwingen om alternatieven te overwegen, is de bereidheid groter. Maar in andere delen van het land, waar de auto nog altijd de snelste en meest betrouwbare optie is, blijft de weerstand groot.
Tot slot vormen regelgeving en beleidsverschillen een grote uitdaging voor MaaS. De mobiliteitssector is gefragmenteerd, met verschillende wetten, gemeentelijke regels en nationale strategieën. Dit belemmert een soepele uitrol van MaaS-diensten, waardoor gebruikers in sommige steden wel toegang hebben tot bepaalde diensten en in andere niet. Dit gebrek aan consistentie ondermijnt het vertrouwen en zorgt ervoor dat gebruikers niet snel overstappen.
Voor MaaS om echt succesvol te worden, moeten deze obstakels worden weggenomen. Gebruikers verwachten een dienst die minstens zo betrouwbaar, betaalbaar en eenvoudig is als hun huidige vervoersopties. Pas wanneer de integratie volledig naadloos werkt, de prijsstructuur aantrekkelijk is en betrouwbaarheid gegarandeerd wordt, kan MaaS uitgroeien tot een volwaardig alternatief voor eigen autobezit. Tot die tijd blijft het een veelbelovende, maar nog niet volledig overtuigende innovatie.
