Donald Trump heeft het NAVO-hoofdkwartier in Den Haag, het World Forum, verlaten.
Tijdens de top is volgens alle aanwezige landen een historisch besluit genomen: defensie-uitgaven worden verhoogd naar vijf procent van het bruto binnenlands product. Tijdens de Noord-Atlantische Raad is daar unaniem mee ingestemd.
Op zijn persconferentie verklaarde Trump dat de houding van de Nederlandse staatshoofden zijn vertrek heeft beïnvloed. Dit citaat viel letterlijk: “anders” vertrekt hij uit Den Haag dan hij was aangekomen. Trump gaf geen verdere uitleg, maar benadrukte dat hij het vertrek anders dan gepland zou afronden.
Een opvallende scène deed zich voor toen een Spaanse journaliste haar vraag wilde stellen. Op het moment dat Trump hoorde dat zij uit Spanje kwam, knapte hij zichtbaar. Hij onderbrak haar abrupt en reageerde fel: hij begon over het weigeren van Spanje om mee te betalen aan de NAVO-norm. Volgens hem sloeg Spanje de bereidheid af om de defensie-uitgaven te verhogen. Met luide stem zei hij: “Het is verschrikkelijk wat ze gedaan hebben.”
handelssacties
Hij ging vervolgens nog verder: Trump beweerde dat Spanje hoe dan ook “zou gaan betalen”. Hij voegde hier een dreigement aan toe: mocht Spanje de norm niet halen, dan zullen er handelssancties volgen. Volgens de Amerikaanse president zal Spanje “betalen, met welke middelen dan ook.”
De beslissing op de NAVO-top om de defensie-uitgaven naar vijf procent van het bbp te verhogen, geldt als de grootste herziening van het bondgenootschap sinds de Koude Oorlog. De norm van twee procent was al controversieel; de stap naar vijf procent betekent voor veel lidstaten forse extra defensie-uitgaven. Desondanks werd op de Noord-Atlantische Raad unaniem ingestemd met dit ambitieuze plan.
De vergadering was de belangrijkste van de NAVO-top. Zoals gebruikelijk in de Raad kwamen ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken van alle NAVO-landen bijeen om gezamenlijk beleid vast te stellen. Tijdens deze sessie bleek dat er brede consensus was over de verhoging, ondanks de verschillende economische draagkracht van de lidstaten.
“gebrek aan wil”
Trump gaf in zijn toespraak aan dat hij tevreden was met het resultaat van de top, maar bekritiseerde hardnekkige landen die volgens hem niet hun steentje bijdragen. Zijn woorden richtten zich vooral op Zuid-Europese landen die traditioneel achterlopen in hun defensie-uitgaven, mede door economische uitdagingen. Spanje werd door Trump expliciet als voorbeeld genoemd van een lidstaat die “gebrek aan wil” toont. Hij liet doorschemeren dat zijn regering bereid is in te grijpen via economische sancties als negatieve repercussies.
Nederland sloot deze top in goede banen. De Nederlandse delegatie, inclusief koning en premier, hield vast aan de NAVO-principes: gezamenlijk optreden en eerlijke verdeling van de lasten. Volgens aanwezigen oogde de Nederlandse staatsdelegatie vastberaden en diplomatiek. Hun houding, zo benadrukte Trump, veranderde zijn perceptie van Den Haag. Zijn keuze om eerder te vertrekken wijt hij aan zowel de succesvolle afronding van de top als aan het samenspel met Nederland.
De definitieve instemming met de vijfprocentnorm wordt intern gezien als een diplomatiek succes, dat de onderlinge solidariteit binnen de NAVO versterkt. Analisten merken op dat het uitvoeren van die norm wel tot complexe financiële en begrotingstechnische vraagstukken leidt. Voor veel landen betekent het een verdubbeling van hun defensie-uitgaven de komende jaren – wat politieke en publieke debatten zal oproepen.
zware strijd
Ook voor Spanje staat er nog een zware strijd te wachten. Het land heeft sinds 1999 niet boven de twee procent van het bbp uitgegeven aan defensie. In 2024 haalde het slechts 1,4 procent. Om de nieuwe vijfprocentnorm te halen, zou Spanje zijn defensiebudget moeten verdriedubbelen. Critici waarschuwen dat dergelijke bezuinigingen op sociale voorzieningen onvermijdelijk kunnen zijn. Zij vrezen dat de Verenigde Staten zijn beschuldigingen over het “weigeren te betalen” misbruiken om economische druk uit te oefenen.
Wat de NAVO-top echt uniek maakt, is dat deze keer een recordnorm is afgesproken. Hij overschrijdt het niveau van voorgaande vergaderingen en vraagt om structurele hervormingen binnen de alliantienetwerken. Voor Nederland betekent dit onder andere dat het eigen defensiebudget fors verhoogd moet worden, mogelijk richting 2,5 procent van het bbp binnen enkele jaren.
tevreden
Trump benadrukte op zijn persconferentie dat hij tevreden vertrekt. Tegelijk stelde hij scherpe voorwaarden. Zijn bewering dat Spanje “hoe dan ook” zal betalen en zijn dreiging met sancties tonen de nieuwe toon die hij wil zetten richting bondgenoten. Analisten verwachten dat deze boodschap tot spanningen leidt, vooral tussen de Verenigde Staten en landen als Spanje, Italië en Griekenland.
