De Raad van State heeft bepaald dat luchthaven Schiphol geen vrijbrief krijgt om zonder geldige natuurvergunning door te draaien.
Daarmee blijft de juridische onzekerheid voor de luchthaven voorlopig bestaan. Het besluit volgt op een spoedprocedure waarin Schiphol had geëist dat de oude vergunning, die eerder door de rechter ongeldig werd verklaard, voorlopig geldig zou blijven totdat er een definitieve uitspraak in hoger beroep ligt. De hoogste bestuursrechter wees die eis resoluut af.
De kwestie speelt sinds juni, toen de rechtbank in Den Haag de in 2023 verleende natuurvergunning van Schiphol schrapte. Volgens de rechtbank was de vergunning onvoldoende onderbouwd en niet zorgvuldig voorbereid. De rechter stelde dat het ministerie van Natuur en Stikstof beter had moeten aantonen dat de luchthaven geen extra schade aanricht aan kwetsbare natuurgebieden binnen een straal van 25 kilometer rondom het vliegveld. De vergunning was destijds verleend door voormalig minister Christianne van der Wal (VVD), op basis van gegevens die Schiphol zelf had aangeleverd.
stikstofcompensatie
Een belangrijk punt van kritiek betrof de stikstofcompensatie die Schiphol had toegepast. De luchthaven had negen boerderijen in Noord-Holland opgekocht en opgeheven, zodat hun stikstofruimte kon worden ingezet voor luchtvaartactiviteiten. Hoewel die constructie wettelijk toegestaan was, oordeelde de rechter dat onvoldoende was gemotiveerd waarom deze stikstofruimte niet eerst was benut voor natuurherstel. Ook moest beter worden uitgelegd of beschermde diersoorten geen hinder ondervinden van overvliegende vliegtuigen.
De uitspraak zorgde voor veel discussie, omdat de strengere voorwaarden waarop de rechtbank zich beriep pas eind 2024 door de Raad van State waren aangescherpt, dus ruim nadat Schiphol zijn vergunning kreeg. Toch vond de rechter dat deze normen met terugwerkende kracht moesten gelden. Zowel Schiphol als het kabinet ging daarop in beroep. Tegelijkertijd tekenden ook milieuorganisaties en de gemeenten Amsterdam en Nieuwkoop hoger beroep aan, omdat zij vrezen dat de ruimte die de uitspraak laat alsnog kan leiden tot een nieuwe vergunning voor Schiphol.
Reactie van MOB, Milieudefensie en Greenpeace op het nieuws dat de Raad van State geen tijdelijke natuurvergunning aan Schiphol verleent: "We zijn blij dat de Raad van State Schiphol niet uit de brand helpt. Het moet klaar zijn met de uitzonderingspositie van grote vervuiler Schiphol. De luchthaven opereerde jaren zonder natuurvergunning en doet dat nu nog steeds. Schiphol handelt daarmee illegaal en blijft enorme schade veroorzaken aan kwetsbare natuurgebieden.
Voor Greenpeace is het duidelijk: “De wet geldt voor iedereen, ook voor Schiphol. Het kabinet en de handhavingsinstanties zijn nu aan zet om op te treden en deze illegale praktijken van Schiphol niet langer te gedogen. Schiphol hoort een vergunning te krijgen waarmee zij geen onacceptabele schade aan natuur, klimaat en omgeving kan veroorzaken en zal daarvoor fors moeten krimpen, ook om zich te houden aan het Klimaatakkoord van Parijs.”
Het beroep wordt pas eind volgend jaar behandeld. Tot die tijd opereert Schiphol zonder geldige vergunning, wat de luchthaven grote zorgen baart. Tijdens de spoedzitting half juli benadrukte de luchthaven dat de situatie voor veel onzekerheid zorgt. “Zonder vergunning ontstaat juridische onzekerheid over de luchthavenactiviteiten, met risico op verstrekkende en onomkeerbare gevolgen voor Schiphol, luchtvaartmaatschappijen, passagiers en de Nederlandse economie,” stelde de luchthaven. Daarbij werd gewezen op mogelijke gevolgen zoals verlies van start- en landingsrechten, toenemende geluidsoverlast en veiligheidsrisico’s.
vergunningaanvraag
De Raad van State gaf daar geen gehoor aan. Volgens de bestuursrechters heeft Schiphol voldoende juridische middelen om zich te verweren tegen eventuele handhavingsverzoeken of procedures die zouden kunnen leiden tot inperking van de activiteiten. Een voorlopige vrijstelling van de vergunningplicht is volgens hen niet nodig.
Ondertussen werkt het kabinet aan een herziening van de vergunningaanvraag, waarbij rekening wordt gehouden met de aangescherpte voorwaarden. Demissionair staatssecretaris van Natuur Jean Rummenie (BBB) benadrukte dat het belang van natuurherstel opnieuw zorgvuldig zal worden afgewogen tegen het maatschappelijke en economische belang van de luchthaven. Daarmee is duidelijk dat het dossier voorlopig nog niet van tafel is en Schiphol nog lange tijd in onzekerheid zal blijven over haar toekomst.
