De stille technologische revolutie in klaslokalen en examenruimtes werpt een schaduw over de waarde van diploma’s in 2025.
Wat begon als onschuldige digitale hulpmiddelen, is inmiddels uitgegroeid tot een oncontroleerbare keten van misbruik. Fraude bij het theorie-examen voor het rijbewijs is niet langer een incident, maar een structureel probleem. Bijna geruisloos hebben criminele netwerken een miljoenenbusiness opgebouwd, waar kandidaten met behulp van onzichtbare oortjes en verborgen camera’s door hun examen worden geloodst.
Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) slaat alarm. Directeur Alexander Pechtold spreekt in de media van “georganiseerde misdaad” en legt uit dat er bedragen tot drieduizend euro worden betaald voor frauduleuze begeleiding. “Die oortjes zijn zó bizar klein, sommige moesten we met een pincet verwijderen,” aldus Pechtold. De ernst van de situatie blijkt uit het feit dat het aantal fraudegevallen in twee jaar tijd is verdubbeld.
tegenmaatregelen
Het CBR vecht terug met een arsenaal aan tegenmaatregelen. Van sweepers die draadloze signalen detecteren tot beveiligers op elke locatie en handscanners die verborgen elektronica opsporen. Digitale ID-controles zijn inmiddels standaard. Toch voelt het als een technologische wapenwedloop waarin de fraudeurs altijd één stap voor lijken te zijn.
Wat zich afspeelt binnen de muren van het CBR is geen op zichzelf staand fenomeen. Het raakt aan een bredere crisis binnen het onderwijs. Uit recent onderzoek van studentenplatform Stuvia blijkt dat 28 procent van de studenten een vak heeft gehaald met behulp van kunstmatige intelligentie, zonder zelf de inhoud te begrijpen. 24 procent geeft zelfs aan werk in te leveren zonder enige inhoudelijke kennis. Een student licht toe: “Als ik die teksten zelf moet samenvatten, ben ik weken bezig.” Het gemak van AI maakt het verleidelijk, maar het zet de geloofwaardigheid van diploma’s onder druk.
De kern van het probleem ligt in de achterstand van onderwijsinstellingen. Eén op de drie studenten vindt dat universiteiten en hogescholen geen duidelijke richtlijnen hebben over het gebruik van AI. Sterker nog, één op de vijf studenten vreest dat wie AI níét gebruikt, juist een achterstand oploopt op de arbeidsmarkt. Daarmee ontstaat een perverse prikkel: meedoen of achterblijven.
Dit alles roept een fundamentele vraag op: wat is de waarde van een diploma nog, als kennis en begrip ondergeschikt raken aan technologische shortcuts? De impact reikt verder dan de collegebanken. Wanneer mensen hun rijbewijs halen zonder inzicht in verkeersregels, of een verpleegkundige afstudeert zonder de medische basiskennis echt te beheersen, komt de veiligheid van de samenleving onder druk te staan.
verantwoordelijkheid
Onderwijsinstellingen moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het is noodzakelijk om de toetsingsmethoden opnieuw vorm te geven, met nadruk op inhoudelijke beheersing in plaats van reproduceerbare uitkomsten. Tegelijkertijd moet er ruimte blijven voor technologische innovatie, mits binnen duidelijke ethische kaders. Zoals Pechtold stelt: “We geven toegang tot het verkeer. Dan moet je zeker weten dat iemand de regels ook écht kent.”
De digitale revolutie laat zich niet meer terugdraaien. Maar of we de controle over de waarde van onze opleidingen behouden, ligt in handen van wie vandaag durft te kiezen voor inhoud boven illusie.
