Pitane Image

Het knelt bij Rijkswaterstaat. Terwijl Nederland kampt met toenemende druk op wegen, bruggen, tunnels en digitale veiligheid, moet de overheidsdienst zich plotseling herbezinnen op zijn huishoudboekje.

De oorzaak? Een torenhoge kostenpost die jarenlang met eigen vermogen werd afgedekt, zonder dat er structurele financiering tegenover stond. Dat blijkt niet langer houdbaar. Ingrijpende bezuinigingen zijn het gevolg.

HeRA

Onder de noemer ‘Herstel Resultaat Agentschap’, kortweg HeRA, werd in het voorjaar een intern herstelplan afgekondigd. Het doel is kraakhelder: nog vóór het einde van het jaar moet er 50 miljoen euro van de uitgaven worden afgehaald. De pijn wordt daarbij vooral intern gevoeld. Zo worden vacatures voorlopig in de ijskast gezet, worden externe krachten nauwelijks nog ingehuurd en staan materiële investeringen op pauze. De directie roept personeel op tot ‘extra soberheid en kostenbewustzijn’, wat klinkt als: doe hetzelfde werk, maar met minder middelen.

Dat werk stapelt zich intussen op. Van onderhoud aan viaducten tot het beschermen van watersystemen tegen cyberaanvallen, Rijkswaterstaat staat onder druk. Het extra personeel dat daarvoor de afgelopen jaren is aangetrokken, werd gefinancierd uit eigen buffers. Maar die buffers zijn inmiddels nagenoeg opgedroogd. Volgens de Algemene Rekenkamer kwam het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vorig jaar al 20,5 miljard euro tekort voor het noodzakelijke onderhoud van het hoofdwegennet. Rijkswaterstaat leverde daar een flinke bijdrage aan – niet alleen qua uitvoering, maar ook qua begrotingsstress.

presteren

Opvallend is dat de maatregelen van HeRA niet op zichzelf staan. Het nieuwe kabinet-Schoof heeft kortgeleden het apparaatsbudget van Rijkswaterstaat met 15,6 miljoen euro verlaagd. Een signaal dat vanuit politiek Den Haag de koers richting krimp al was ingezet. Dat betekent dat de dienst het komende jaar zowel intern moet besparen als extern meer moet presteren – een bijna onmogelijke combinatie.

Lees ook  Hatte Van der Woude: politiek moet kiezen voor bewegend Nederland
(Tekst loopt door onder de foto)
Rijkswaterstaat
Foto: © Pitane Blue - Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat start in juli 2025 met directe maatregelen zoals het met 2 maanden vertragen van het openstellen van vacatures. Maar ook het beperken van inhuur en uitstellen van materiële uitgaven en investeringen is een directe maatregel.

De vraag rijst dan ook of Rijkswaterstaat met deze financiële krimp nog wel voldoende in staat is zijn kerntaken uit te voeren. De Rekenkamer sprak in mei 2025 al haar zorgen uit over het aanbestedingsproces bij de dienst. Volgens het rapport is het ‘een uitdaging om opdrachten op tijd, volgens de regels en binnen budget uit te voeren’. Een eufemisme dat wijst op organisatorische overbelasting en een tekort aan sturing.

herstelplan

Waar het herstelplan van Rijkswaterstaat intern misschien als een noodzakelijke pas op de plaats wordt gepresenteerd, klinkt het extern eerder als een alarmsignaal. De infrastructuur van Nederland is kwetsbaar, het klimaat verandert, en digitale dreigingen nemen toe. Dat zijn geen dossiers waarop bezuinigd kan worden zonder gevolgen. Toch is dat precies wat er nu gebeurt.

Als de organisatie er niet in slaagt structureel geld los te krijgen voor taken die jaar na jaar toenemen, wordt de rek gevaarlijk. De huidige besparingsronde van 50 miljoen euro mag dan tijdelijk lucht geven, het fundamentele probleem blijft bestaan: de groei van de verantwoordelijkheden is al jaren groter dan de groei van het budget. Daar helpt geen enkel intern plan tegen, hoe degelijk het ook is opgetuigd.

politiek

Rijkswaterstaat kan alleen overeind blijven als de politiek erkent wat er op het spel staat: de veiligheid, mobiliteit en digitale bescherming van het land. Besparen zonder visie is geen bezuiniging, maar uitstel van problemen die zich op termijn alsnog keihard aandienen.

Lees ook  Hatte Van der Woude: politiek moet kiezen voor bewegend Nederland
Gerelateerde artikelen:
Blablabla