Er zijn allerlei situaties waarin het ov geen alternatief is voor de auto.
Verlaging van de ov-tarieven is geen effectieve maatregel om mensen ertoe te bewegen vaker het ov te nemen in plaats van de auto. Dit concluderen onderzoekers van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) in het rapport ‘Effecten tariefverlagingen in het ov’. Goedkoper ov leidt vooral tot extra mobiliteit omdat mensen meer gaan reizen. Tariefverlagingen hebben ook tot gevolg dat mensen minder gaan fietsen en lopen.
Bij een vlakke tariefdaling, waarbij de ov-tarieven voor iedereen en op alle tijdstippen dalen, is ruim driekwart van de toename in ov-gebruik toe te schrijven aan reizen die nu nog niet worden gemaakt, zo blijkt uit het KiM-onderzoek. Dit aandeel kan nog hoger uitvallen, wanneer tariefverlagingen enkel op bepaalde tijdstippen of voor bepaalde doelgroepen gelden.
Er vindt slechts een beperkte verschuiving plaats van auto- naar ov-gebruik. Bij een vlakke tariefdaling zou ongeveer 18% van de toename in ov-mobiliteit afkomstig zijn van reizen die anders met de auto worden gemaakt. Ongeveer 5% werd eerst op de fiets of te voet afgelegd.
Omdat het autogebruik in Nederland veel groter is dan het ov-gebruik, zijn de effecten van prijsverlaging in het ov op het autogebruik relatief veel kleiner. Als het ov-gebruik met 1% toeneemt door verlaging van de tarieven, dan neemt het autogebruik met slechts 0,03% af. Een sterke groei in ov-gebruik kan ook leiden tot andere effecten voor de ov-gebruikers, zoals een verminderde kans op een zitplaats. Daardoor kunnen bestaande ov-reizigers op zoek gaan naar een alternatieve vervoerwijze.
Er zijn allerlei situaties waarin het ov geen alternatief is voor de auto. In niet-stedelijke gebieden is het ov-aanbod beperkter dan in stedelijke gebieden, waardoor de reis met het ov vaak veel langer duurt dan een autorit. ’s Nachts is in niet-stedelijke gebieden vaak helemaal geen ov beschikbaar. Voor autoritten binnen of tussen hoog-stedelijke gebieden biedt het ov daarentegen veel vaker een alternatief. De reistijd met het ov is daar vaak competitief met die van de auto.
Voor een verschuiving van auto- naar ov-gebruik is een combinatie van maatregelen effectiever dan enkel het verlagen van de tarieven in het ov. Door het gebruik van de auto minder aantrekkelijk te maken en het ov tegelijkertijd aantrekkelijker, zal naar verwachting het effect op het autogebruik groter zijn. Maatregelen om het autogebruik minder aantrekkelijk te maken zijn bijvoorbeeld hogere parkeertarieven. Naast tariefverlagingen, dragen een groter aanbod en een hogere kwaliteit ook bij aan een aantrekkelijker ov.
