Qbuzz, de nieuwe vervoerder voor het busvervoer in Friesland, heeft aangekondigd vanaf december dieselbussen in te zetten, een beslissing die verrassend is gezien de hedendaagse klimaatdoelen. Volgens het digitale vakblad Personenvervoer Magazine ziet Qbuzz zich gedwongen tot deze keuze door twee voornaamste redenen. Ten eerste is er de beperkte beschikbaarheid van stroom in Friesland door netcongestie. Daarnaast speelt de lange levertijd van elektrische bussen een rol, die niet strookt met de strakke implementatietijdlijn voor de nieuwe Friese busconcessie die loopt van eind 2024 tot 2034.

Een woordvoerder van Qbuzz benadrukt het belang van emissievrij openbaar vervoer, maar geeft aan dat de keuze voor dieselbussen noodzakelijk is om de bereikbaarheid van de provincie te garanderen. “We vinden uitstootvrij openbaar vervoer ontzettend belangrijk, maar door met dieselbussen te starten, garanderen we de bereikbaarheid van Fryslân,” legt de woordvoerder uit.

De keuze van Qbuzz heeft tot geschokte reacties geleid, vooral van politici die zich inzetten voor milieubescherming. Elsa van der Hoek, Statenlid van GrienLinks, uitte haar verbazing en ongenoegen in de Leeuwarder Courant. Zij wijst erop dat de Friese Staten duidelijke eisen hebben gesteld voor zero-emissiebussen in het Programma van Eisen. “Daar is nu helemaal geen sprake van. Het is toch bizar dat je in deze tijd van klimaat en stikstof nieuwe dieselbussen aanschaft,” zegt Van der Hoek.

De Gedeputeerde Staten van Fryslân (GS) verdedigen echter de keuze van Qbuzz door te stellen dat het bedrijf binnen de huidige regelgeving opereert. Dieselbussen mogen nog tot 31 december 2024 instromen; daarna moeten alle nieuwe bussen aan de zero-emissie eis voldoen. GS heeft ook opgemerkt dat de overgang naar volledig elektrische bussen eind 2025 sowieso niet mogelijk zou zijn vanwege de netwerkcongestie in de regio. Zij benadrukken dat de transitie naar emissievrij openbaar vervoer gefaseerd verloopt, en dat de uiteindelijke doelstellingen uniform zijn voor alle provincies.

Opmerkelijk is dat Qbuzz in andere provincies, zoals Groningen en Drenthe, wel overwegend kiest voor elektrische bussen. De uitzondering voor Friesland en de keuze om de ‘mazen van de regeltjes op te zoeken’, zoals Van der Hoek het uitdrukt, roept vragen op over consistentie in beleid en uitvoering.

De situatie wordt verder gecompliceerd door het recente faillissement van busfabrikant Van Hool, waardoor een grote order van 166 elektrische bussen voor Qbuzz niet kan worden uitgeleverd. Dit heeft ongetwijfeld invloed gehad op de besluitvorming van Qbuzz, gezien de dringende noodzaak om een betrouwbare dienstregeling te bieden tegen de achtergrond van deze onvoorziene tegenslag. Ondanks de tegenslagen blijft de verwachting dat tegen 2030 alle bussen in het openbaar vervoer in Nederland zero-emissie moeten zijn, een doelstelling die landelijk is vastgesteld om de milieudoelstellingen te halen.