Een succesvolle pilot en samenwerking tussen het CBS en VELIN hebben bijgedragen aan deze nieuwe statistiek. De verkregen inzichten helpen bij het verder ontwikkelen van transportbeleid en het monitoren van toekomstige ontwikkelingen.
Het CBS heeft recent een nieuwe statistiek gelanceerd die het goederenvervoer via buisleidingen in kaart brengt. Nederland is hiermee het eerste land in Europa dat deze stap zet. “We pleiten er op Europees niveau voor dat ook andere landen dit gaan doen, want buisleidingen stoppen niet bij de grens,” aldus Marly Odekerken, directeur Statistieken Verkeer en Vervoer bij het CBS.
De lancering van deze statistiek is een belangrijke ontwikkeling, zeker in het kader van de energietransitie. “Veel mensen weten niet waar in ons land buisleidingen liggen, wat ze vervoeren en wat hun potentieel is,” zegt Klaas Winters, directeur van de Vereniging van Leidingeigenaren in Nederland (VELIN). Deze vereniging, bestaande uit 23 bedrijven met een gezamenlijk netwerk van 22.000 kilometer aan buisleidingen, heeft data aangeleverd voor de nieuwe statistiek.
Volgens Odekerken was de aanleiding voor deze statistiek de verplichting van EU-landen om jaarlijks vervoersdata aan Eurostat te leveren. Hoewel de verplichting niet geldt voor buisleidingen, zijn deze net zo belangrijk als andere vervoersmodaliteiten zoals zee-, lucht-, en binnenvaart, en weg- en spoorverkeer. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) verzocht het CBS daarom enkele jaren geleden om officiële statistieken over het goederenvervoer via buisleidingen op te stellen.
"Nederland is het eerste land in Europa dat deze stap heeft gezet. Op Europees niveau dringen we erop aan dat ook de andere landen dit gaan doen. Buisleidingen stoppen immers niet bij een grens."
In april 2024 publiceerde het CBS voor het eerst gegevens over het jaar 2022. Deze data worden voortaan jaarlijks toegevoegd aan de andere vervoersstatistieken. Privacy van de bedrijven die data leveren, is daarbij een prioriteit. Winters benadrukt dat de sector het nut inziet van deze statistiek en graag verantwoordelijkheid neemt om de data te centraliseren en beschikbaar te stellen.
De statistiek biedt inzicht in wat er door de buisleidingen stroomt: CO2, aardgas, aardolieproducten, chemische producten, (industrieel) water en warmte. De meeste leidingen bevinden zich 1 tot 2 meter onder de grond, maar sommige lopen zelfs 20 tot 30 meter diep onder rivieren door. VELIN-leden hebben niet alleen de soorten goederen, maar ook de transportvolumes en de multifunctionaliteit van leidingen gerapporteerd.
"Buisleidingen spelen een essentiële rol als achterlandverbinding voor de grote havens en voorzien de grote industrieclusters in Nederland van energie en grondstoffen. "
Voor de overheid, zowel landelijk als regionaal, zijn deze gegevens van groot belang voor beleidsbeslissingen. De nieuwe statistiek kan helpen bij het bepalen van de mogelijkheden en beperkingen van buisleidingen. Odekerken legt uit dat het voor het ministerie van IenW cruciaal is te weten wat er door de leidingen stroomt en of er capaciteit is voor uitbreiding of alternatieve goederenstromen. Buisleidingen kunnen bijvoorbeeld een veiliger alternatief bieden voor het vervoer van gevaarlijke stoffen door stedelijke gebieden.
Winters juicht de komst van de statistiek toe omdat deze helpt bij genuanceerde en realistische besluitvorming. Hij legt uit dat hoge verwachtingen vaak niet realistisch zijn. Een buisleiding die vandaag benzine vervoert, is morgen niet geschikt voor warmtetransport. Specifieke leidingen zijn afgestemd op bepaalde goederen, met bijbehorende materialen, druk en pompsystemen. Ondanks hun voordelen, zoals 24/7 operationele capaciteit en geen last van verkeersopstoppingen, zijn er beperkingen waar rekening mee gehouden moet worden.
De data tonen het belang van buisleidingen in het Nederlandse goederenvervoer, dat 16 procent van het totale transport uitmaakt. Dit is iets meer dan de binnenvaart (15 procent) en veel meer dan het spoorvervoer (2 procent). Odekerken benadrukt dat Nederland met deze statistiek een voorbeeld is voor Europa. Ze pleiten ervoor dat andere landen dit voorbeeld volgen, gezien de grensoverschrijdende aard van buisleidingen.
Het ministerie van IenW, vertegenwoordigd door Maarten van Kesteren, beleidsmedewerker Directie Maritieme Zaken, bevestigt het belang van buisleidingen als verbinding voor grote havens en industrieclusters. Hun rol in het transport van CO2 en waterstofdragers is essentieel, en daarom zijn ze opgenomen in de beleidsagenda voor goederenvervoer en mobiliteit. Het is ook goed dat deze samenwerking tussen het CBS en VELIN wordt voortgezet, zodat we kunnen monitoren wat de verdere toekomstige ontwikkelingen zijn.
VELIN
De Vereniging van Leidingeigenaren in Nederland (VELIN) is opgericht in 1978. Bij VELIN zijn 23 bedrijven aangesloten die samen beschikken over zo’n 22.000 kilometer buisleidingen binnen Nederland; 15.500 kilometer hoge druk buisleidingen voor het langeafstandstransport van gassen en daarnaast 6.000 km voor het langeafstandstransport van aardolie, aardolieproducten en andere chemicaliën. Het werkterrein van VELIN is beperkt tot deze grote buisleidingsystemen die over het algemeen in gebruik zijn voor interregionaal transport.
