Voor reizigers is het van groot belang dat zij gebruik kunnen maken van een betrouwbaar reisproduct. Zoals ProRail en NS eerder hebben gemeld, stonden de prestaties op het spoor in de tweede helft van 2023 onder druk.
Minister Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat heeft in een brief aan de Tweede Kamer de jaarverantwoordingen van ProRail en NS voor 2023 gepresenteerd, waarin ze ook de sancties aankondigt voor het niet halen van verschillende prestatie-indicatoren.
De prestaties van ProRail en NS in 2023 waren niet naar verwachting, met name in de tweede helft van het jaar. Voor de Reizigerspunctualiteit 5 minuten op het Hoofdrailnet (HRN) scoorden zij 89,7%, iets boven de bodemwaarde van 88,9%, maar lager dan de 91,6% in 2022. Voor de Reizigerspunctualiteit 15 minuten op het HRN was de score 97,0%, wederom boven de bodemwaarde van 96,7%, maar lager dan de 97,3% in 2022. De punctualiteit op de Hogesnelheidslijn (HSL) was echter een probleem, met een score van slechts 73,6% tegenover een bodemwaarde van 82,1%.
ProRail en NS geven drie hoofdredenen voor de verminderde prestaties: tijdelijke snelheidsbeperkingen, tekorten aan beschikbaar treinmaterieel en technisch personeel, en hinder tijdens werkzaamheden. De minister legt aan ProRail een boete op van €2,75 miljoen voor het niet halen van de bodemwaarde voor de HSL-prestaties en het klantoordeel goederenvervoerders. NS krijgt een boete van €500.000 voor de slechte prestaties op de HSL.
In 2023 waren er 146 verstoringen die aanzienlijke hinder voor reizigers veroorzaakten, een daling ten opzichte van de 177 verstoringen in 2022. De grootste oorzaak van verstoringen waren stakingen en technische storingen aan de infrastructuur. Ook dassenburchten onder het spoor zorgden voor vertragingen en stillegging van treinverkeer. ProRail werkt samen met verschillende instanties aan maatregelen om deze risico’s te verminderen, zoals het monitoren van dassenburchten en het aanleggen van kunstburchten.
Vorig jaar kreeg de NS een boete van 1,5 miljoen euro vanwege het afschalen van de dienstregeling in 2022.
ProRail heeft stappen gezet om chemische onkruidbestrijding uit te faseren en onderzoekt alternatieven zoals cryogene behandelingen en green chemistry. Hoewel er vooruitgang is geboekt, is volledige uitfasering in 2025 onhaalbaar gebleken. ProRail streeft nu naar volledige uitfasering in 2028. Verder werkt ProRail aan de vervanging van kwartshoudende ballast door kwartsloze ballast, hoewel de beschikbaarheid hiervan momenteel beperkt is.
NS presteerde in de eerste helft van 2023 naar behoren, maar in de tweede helft kwamen zij onder druk te staan. Een nieuw reisgedrag van forenzen die meer thuiswerken, beïnvloedt de reizigersaantallen. NS introduceert daarom het “NS Voordeel” om reizen op rustige momenten te stimuleren. Hoewel NS de meeste prestatie-indicatoren behaalde, scoorden zij lager dan in 2022 op vier van de acht indicatoren.
Voor de Kwaliteit van Aansluitingen behaalde NS met 93,8% net niet de bodemwaarde van 94%. Deze lagere score wordt toegeschreven aan factoren buiten de invloedssfeer van NS, zoals vertragingen van internationale treinen en langdurige werkzaamheden. De minister heeft besloten hiervoor geen sanctie op te leggen.
Het veiligheidsgevoel van reizigers in de trein is in 2023 verbeterd, maar incidenten tegen NS-personeel zijn met 8% toegenomen. De minister benadrukt het belang van veiligheid voor zowel reizigers als personeel en ondersteunt de maatregelen van NS om de sociale veiligheid te verbeteren, zoals betere samenwerking met politie en andere instanties.
De instroom van de nieuwe Intercity Nieuwe Generatie (ICNG) verliep anders dan verwacht. Vanwege vertraagde levering ligt de prioriteit op volledige instroom op de HSL in 2024. De minister heeft NS gevraagd zich voor te bereiden op mogelijke tegenvallers in de instroom en benadrukt dat NS vanaf de dienstregeling 2025 aan de eisen moet voldoen.
2023 was een uitdagend jaar voor ProRail en NS. Hoewel sommige prestaties werden beïnvloed door externe factoren, verwacht de minister een betere dienstverlening en spoort ProRail en NS aan om hun prestaties in 2024 te verbeteren. De boetes en de nadruk op verbeterprogramma’s onderstrepen de dringende noodzaak voor verbetering in het Nederlandse spoorwegennet.
