Eigenbelang en vriendjespolitiek, dingen werken precies zoals je denkt dat ze gaan werken.
Honderden gelekte bestanden hebben blootgelegd hoe Uber toppolitici omkocht. Gelekte bestanden tonen aan dat Uber op de allerhoogste niveau van de politiek heeft gelobbyd om de weerstand tegen de taxidienst weg te nemen. De namen van de huidige Franse president Emmanuel Macron en de voormalige Nederlandse eurocommissaris Neelie Kroes zijn wellicht de meest opvallende. Zij zouden Uber geholpen helpen bij het lobbywerk. Tot die conclusie komt het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) dat 124.000 interne documenten van het technologiebedrijf heeft onderzocht.
Uber Files
Het datalek beslaat een periode van vijf jaar toen Uber werd gerund door mede-oprichter Travis Kalanick. Hij probeerde de taxidienst naar steden over de hele wereld te brengen, zelfs als dat betekende dat de wetten en taxivoorschriften werden overtreden. Na het uitzoeken van 124.000 interne documenten zoals meer dan 83.000 e-mails, sms’jes, iMessages en WhatsApp-berichten van Uber kwam ook aan het licht dat oud-Eurocommissaris en VVD-prominent Neelie Kroes heeft in 2015 en 2016 heimelijk voor het Amerikaanse bedrijf Uber heeft gelobbyd.
Uber heeft wetten overtreden en in het geheim gelobbyd bij regeringen. De gegevens laten zien hoe Uber tijdens de felle wereldwijde protesten steun zocht door op discrete wijze premiers, presidenten, miljardairs, oligarchen en mediabaronnen het hof te maken. Senior executives bij Uber hebben het gebruik van een “kill-switch” bevolen om te voorkomen dat autoriteiten toegang krijgen tot gevoelige gegevens tijdens invallen in kantoren in ten minste zes landen, onthullen gelekte bestanden.
De documenten onthullen onder meer hoe Uber bij zijn komst naar België meteen een internationaal inlichtingenbedrijf afstuurde op zijn belangrijkste twee concurrenten in de Brusselse taxisector, Taxis Bleus en Taxis Verts.
Bestanden onthullen pogingen om te lobbyen bij Joe Biden, Olaf Scholz en George Osborne.
Nadat de Duitse kanselier Olaf Scholz, die destijds burgemeester van Hamburg was, zich verzette tegen Uber-lobbyisten en erop stond chauffeurs een minimumloon te betalen, vertelde een directeur aan collega’s dat hij “een echte komiek” was.
Volgens The Guardian blijkt de Franse president Macron daarentegen buitengewoon veel moeite te hebben gedaan om Uber te helpen, en vertelde het bedrijf zelfs dat hij een geheime “deal” had gesloten met zijn tegenstanders in het Franse kabinet. Toen de toenmalige vice-president van de VS, Joe Biden, destijds een aanhanger van Uber, te laat was voor een ontmoeting met het bedrijf op het World Economic Forum in Davos, sms’te Kalanick een collega: “Mijn mensen hebben hem laten weten dat elke minuut die hij te laat is, een minuut minder is die hij bij mij zal hebben.”
De onthullingen roepen ook vragen op voor de voormalige Britse kanselier George Osborne, van wie de gelekte documenten suggereren dat hij een particuliere aanhanger was van de inspanningen van het Amerikaanse bedrijf om zijn Britse activiteiten te laten groeien, net zoals het bedrijf zich tegelijkertijd positioneerde om toekomstige Britse belastingen te vermijden.
"Er is geen excuus voor hoe het bedrijf speelde met het leven van mensen. Ik walg en schaam me dat ik een partij was bij het bagatelliseren van dergelijk geweld.”
onethisch
Uber, dat slechts eenmaal een wereldwijde jaarwinst heeft geboekt, had een bedrijfsstructuur gecreëerd die vergelijkbaar was met die van tal van andere Amerikaanse bedrijven, waarbij winsten naar het buitenland konden worden omgeleid – vaak naar Amsterdam. De structuren, die legaal zijn maar aantoonbaar onethisch, hebben geleid tot kritiek op enkele grote Amerikaanse bedrijven die ze in dienst hebben om Britse belastingen te ontwijken, waaronder Starbucks en Google.
Volgens het model betaalden passagiers miljoenen ponden aan tarieven van Uber-ritten in het VK rechtstreeks aan een in Nederland gevestigd betalingsverwerkingsbedrijf. Uber zou dan kunnen aanvoeren dat winsten op die ritten offshore moeten worden belast – ook al hebben de transacties fysiek in het VK plaatsgevonden – tenzij HMRC zou kunnen aantonen dat het wereldwijde bedrijf een Britse bedrijfsaanwezigheid had.
In plaats daarvan ontving het Britse bedrijf, volgens de Britse krant The Guardian, van de taxi-app voornamelijk zijn inkomsten van een Amsterdams zusterbedrijf, dat het Londense bedrijf betaalde voor “marketingdiensten” – wat resulteerde in £ 59,5 miljoen aan inkomsten en £ 54,9 miljoen aan kosten in 2017, volgens de rekeningen ingediend bij Companies House.
De Uber-bestanden zijn een wereldwijd onderzoek op basis van een schat aan 124.000 documenten die naar de Guardian zijn gelekt. De gegevens bestaan uit e-mails, iMessages en WhatsApp-uitwisselingen tussen de hoogste leidinggevenden van de Silicon Valley-gigant, evenals memo’s, presentaties, notitieboekjes, briefingpapieren en facturen.
De gelekte gegevens bestrijken 40 landen en beslaan 2013 tot 2017, de periode waarin Uber zich agressief over de wereld uitbreidde. Ze onthullen hoe het bedrijf de wet heeft overtreden, politie en toezichthouders heeft gedupeerd, geweld tegen chauffeurs heeft uitgebuit en in het geheim heeft gelobbyd bij regeringen over de hele wereld.
Om een wereldwijd onderzoek in het algemeen belang mogelijk te maken, deelde The Guardian de gegevens met 180 journalisten in 29 landen via het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ). Het onderzoek werd geleid door de Guardian met de ICIJ. In Nederland werd het onderzoek uitgevoerd door Dirk Waterval en Martijn Roessingh (Trouw), Gaby de Groot en Johan Leupen (Het Financieele Dagblad) en Romy van der Burgh, Linda van der Pol en Karlijn Kuijpers (Platform Investico).
