Mensen met een verhoogd risico op digitale uitsluiting, zoals ouderen of laaggeletterden, ondervinden voordelen, maar ook nadelen van digitalisering in het openbaar vervoer. Net als andere groepen mensen ervaren zij het gemak van digitale reisinformatie en betaalmogelijkheden. Tegelijkertijd lopen ze tegen problemen aan, onder andere doordat sommigen digitaal weinig vaardig zijn of niet over een geschikte smartphone of pc beschikken.
Dit blijkt uit het onderzoek ‘Een inclusief openbaar vervoersysteem in het digitale tijdperk: op het juiste spoor?’ van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) dat in haar rapport (en brochure) ook een aantal suggesties doet om digitale drempels in het openbaar vervoer te verlagen.
Geen of beperkte digitale vaardigheden
Digitalisering in het openbaar vervoer biedt voor een meerderheid van de mensen duidelijke voordelen. Voor hen is reizen met het ov eenvoudiger door de beschikbaarheid van digitale reisinformatie op een smartphone en de mogelijkheid om online kaartjes te kopen.
Ongeveer 3 miljoen Nederlanders, 1 op de 6, hebben geen of beperkte digitale vaardigheden. Dit zijn laaggeletterden, maar ook sommige ouderen, mensen met een lager opleidingsniveau, mensen uit minderheidsgroepen en mensen met leer- en communicatieproblemen. Zij behoren tot de groepen met een verhoogd risico op digitale uitsluiting, omdat het voor sommigen van hen moeilijker is om deel te nemen aan de digitale samenleving. Het gebruik van het openbaar vervoer behoort daartoe.
Mensen uit deze groepen voelen zich soms ook minder op hun gemak met digitale middelen. Hierdoor kunnen ze afhankelijker worden van anderen, met minder zelfredzaamheid als gevolg. Door een ontoereikend ontwerp van producten en diensten in het openbaar vervoer kunnen zij ook niet altijd van innovaties profiteren. Sommige problemen die zich manifesteren door de digitalisering in het ov zijn diepgeworteld en daarmee moeilijk te verhelpen voor partijen in de sector, denk bijvoorbeeld aan armoede.
Hulp van anderen
Om toch gebruik te kunnen blijven maken van het openbaar vervoer bedenken mensen met een verhoogd risico op digitale uitsluiting vaak manieren om met de digitalisering om te gaan. Een veel voorkomende manier om digitale drempels te overwinnen is het inroepen van de hulp van anderen. Bijvoorbeeld een familielid dat helpt met het online kopen van een kaartje of medereizigers die op het station helpen bij het bedienen van de kaartjesautomaat.
Oplossingsrichtingen
Het KiM doet verschillende suggesties om het openbaar vervoer toegankelijk te houden voor mensen met een verhoogd risico op digitale uitsluiting. Vervoerders kunnen bijvoorbeeld bij voorlichting rekening houden met deze mensen. Dat geldt ook voor ontwikkelaars bij het ontwerp van een kaartjesautomaat of reis-app. Ook het in stand houden van analoge alternatieven, zoals een loket of winkels waar kaartjes worden verkocht, kan digitale uitsluiting helpen voorkomen. Trainingen kunnen drempels verlagen bij potentiële gebruikers, maar kunnen ook medewerkers van de vervoersbedrijven bewust maken van de uitdagingen waar sommige mensen met weinig digitale vaardigheden voor staan, aldus het KiM.
Lees ook: Gratis met het openbaar vervoer reizen
