Fan betelberens oant duorsumens: hoe wolle politike partijen ús lân de kommende jierren mobyl hâlde?
It is in driuwende oprop dy't as in wekker yn 'e earen klinkt fan elkenien dy't belutsen is by mobiliteit yn Nederlân. De fraach is oft itselde lûd ek by de politike partijen te hearren is? "As der neat bart, komt Nederlân letterlik en ekonomysk stil." Dat seit Marga de Jager, de foarsitter fan de Mobility Alliance, in gearwurkingsferbân fan 25 organisaasjes yn de transportsektor, wêrûnder de ANWB, it Fytsersbûn, Schiphol en de NS. It bûn pleitet der foar dat it nije kabinet jierliks 2 oant 3 miljard euro ekstra ynvestearret yn ferfierynfrastruktuer.
politike partijen
No't politike partijen har stânpunten oer mobiliteit yn har ferkiezingsmanifesten fierder ferfine hawwe, is it mear as ea tiid om dizze urginsje te erkennen en aksje te nimmen. Of sa't De Jager it seit: "Soargje yn alle gefallen dat it plande de kommende jierren ek útfierd wurdt." De mobiliteitsplannen fan Nederlânske politike partijen litte in skerpe tsjinstelling sjen yn fisys en oanpakken. Yn in lân dêr't mobiliteit in krityske rol spilet yn it deistich libben, biedt elk fan 'e grutte partijen in unike twist oan hoe't se dizze fitale sektor wolle herfoarmje.
Mar der is mear. De Jager wiist derop dat sûnder adekwate ynvestearrings yn mobiliteit ek it proses fan duorsumens yn gefaar stiet. Dit hat net allinich ekologyske gefolgen, mar bedriget ek de ekonomyske fitaliteit fan it lân. Boppedat leit der in sosjale tiidbom op 'e loer. As de kosten foar mobiliteitstsjinsten sûnder yngripen fan de oerheid fierder omheech gean, wurde dy tsjinsten foar in grutte groep minsken ûnbetelber. Tiid foar ús redaksje yn de oanrin nei de Twadde Keamerferkiezings foar in analyze en ús gearfetting ynsjoch yn de ferskate partijprogramma's.
De VVD rjochtet him op betelberens en effisjinsje, stipe troch technologyske ynnovaasjes. De partij is dêrom populêr by middengroepen en ûndernimmers. Mar it stânpunt fan de VVD om de accijnzen op auto's te ferleegjen is yn striid mei har stribjen nei in rappe oergong nei elektrysk riden, wat fragen ropt oer de gearhing fan har plannen. De VVD stribbet dernei om it iepenbier ferfier en de auto as gelikense mooglikheden te sjen, mar har foarstellen lykje dochs de auto te begeunstigjen.
De PvdA-GrienLinks ferleget de fokus nei sosjale ynklusiviteit, mei de klam op it meitsjen fan iepenbier ferfier betelber en tagonklik foar elkenien. Dizze sosjaal rjochte oanpak klinkt moai, mar kritisy wize der op dat der mar in pear details binne oer hoe't de partij fan plan is dizze plannen te finansieren. It politike bûn nimt in eksplisyt miljeufreonlike hâlding yn. Harren fokus leit op it ferminderjen fan CO2-útstjit troch substansjele ynvestearrings yn fytsynfrastruktuer en fergriening fan iepenbier ferfier. Dizze griene aginda krijt stipe ûnder in jongere demografy, mar komt ek tsjin ferset fan dyjingen dy't bang binne foar hegere belestingen en kosten.
D66 besiket in middenwei te finen tusken ekonomyske groei en duorsumens. Se rjochtsje har op wetterstof as mooglike brânstof fan de takomst en wolle tagelyk it besteande iepenbier ferfiernetwurk modernisearje. Dizze lykwichtige posysje kin yn teory oansprekke in brede kiezers, mar it draacht it risiko fan net rjochtsjen genôch op ien spesifyk gebiet.
lytsere partijen
Wylst de grutte partijen har eigen sterke opfettings hawwe oer mobiliteit, moatte de posysjes fan lytsere en opkommende partijen net oer de holle sjoen wurde, om't se faak nije en ynnovative oanpakken biede.
De SP beklammet in mear mienskipsrjochte oanpak fan mobiliteit. Harren fokus leit op it ferbetterjen fan lokale en regionale ferfierstsjinsten, wêrtroch't de partij in sterke stipebasis yn lytsere mienskippen bouwe kin. It gebrek oan omtinken foar nasjonale en ynternasjonale ferbinings kin lykwols in beheinende faktor wêze yn har mobiliteitsfisy.
de CDA stribbet nei in bettere berikberens yn minder tichtbefolke regio's troch flinke ynvestearrings yn wichtige spoarlinen lykas de Nedersaksenline en de Lelyline. Dêrnjonken pleitet de partij foar finansjele stipe foar regionale iepenbier ferfierprojekten lykas de Maaslijn en de ferbining Zwolle-Mûnster. Yn in ûngewoane stap ferset de partij de priis fan de dyk yn tinbefolke gebieten, en kiest foar in e-vignet om bydragen fan bûtenlânske automobilisten te krijen foar it ûnderhâld fan de dyk.
Foarum foar demokrasy (FVD), makket bygelyks in dryste kar troch te pleiten foar it ôfskaffen fan in protte besteande miljeuregels omgeande mobiliteit. De partij sjocht dizze regeljouwing as in obstakel foar ekonomyske groei. Dizze posysje kin resonearje by in groep kiezers dy't har frustrearre fiele troch wat se sjogge as oerregulering, mar it ropt ek fragen op oer duorsumens en lange-termyn effekten op it miljeu.
De Dierfeest leit in sterke klam op duorsumens en wol it gebrûk fan fossile brânstoffen flink ferminderje. Se pleite foar ynvestearringen yn alternative, duorsumer foarmen fan ferfier, lykas it fytsen en iepenbier ferfier. Hoewol dizze fyzje kin in berop dwaan op miljeubewuste kiezers, it riskearret oaren út te skeakeljen dy't bang binne foar in te drastyske feroaring yn har deistich libben.
Om dizze doomscenario's foar te kommen, hat de Mobility Alliance in tal konkrete foarstellen dien. Njonken it ferlingjen fan de Noard-Súdline en it ferbreedzjen fan de A4 wurdt der oproppen om de fearboaten dy't in fitale rol spylje by it ferfier fan minsken oer wetter te behâlden. Dat alles freget, sa seit De Jager, net allinnich plannen, mar foaral beslútfoarming fan it nije kabinet.
De ChristenUnie sjocht mobiliteit as in manier om sosjale gearhing te befoarderjen, en ferbynt sawol lokale mienskippen as it hiele lân. Se rjochtsje har op betrouber iepenbier ferfier en goede dykynfrastruktuer as middel om dit te berikken. Hoewol dizze oanpak minder kontroversjeel is, mist it in dúdlike fisy op miljeuproblemen.
Tinke wol it iepenbier ferfier tagonkliker meitsje foar de minder gelokken en pleitet foar earlike prizen. De partij wol ek dat der mear omtinken komt foar it ferfiersferlet fan minderheden en nijkommers. Dizze ynklusive oanpak kin in beskate niche oansprekke, mar de ymplemintaasje en finansjele helberens bliuwe problemen.
Mei-inoar litte dizze partijen in breed skala oan oanpak sjen, fan deregulearring en ekonomyske groei oant sosjale ynklusiviteit en miljeuduorsumens. Lykas de gruttere partijen har eigen spesifike kiezersgroepen lûke, lûke dizze lytsere partijen ek, en kin har ynfloed op it lanlike debat oer mobiliteit net negearre wurde.
De SGP, faak sjoen as konservatyf en tradisjoneel, hat in ferrassend pragmatyske oanpak fan mobiliteit. Se binne foar in goed ûnderhâlden dykynfrastruktuer, mar wolle ek ynvestearje yn nije technologyen om de ferkearsstream te ferbetterjen. Sa besiket de partij in lykwicht te finen tusken moderniteit en tradysje.
As de ferkiezings tichterby komme, wurdt it hieltyd wichtiger om dizze ferskate opfettings te weagjen en te beskôgjen hokker it meast gearhingjend en fan tapassing binne op nasjonaal nivo. Wylst de fokus faak leit op de gruttere en bekendere partijen, drage de lytsere partijen ek by oan de mearsidigens fan it debat oer mobiliteit. Guon foarbylden binne SGP, 50Plus en BIJ1.
JA21, in relatyf nije spiler, hat liberale ekonomyske ideeën dy't prive ûndernimmerskip yn 'e mobiliteitssektor stimulearje. Se wolle de merk mear iepenje en burokratyske barriêres ferminderje, dy't neffens har liede ta mear ynnovaasje en effisjinsje.
50Plus beklammet it ferbetterjen fan mobiliteit foar âlderein. It giet dan net allinnich om it iepenbier ferfier, mar ek spesjale tsjinsten en foarsjennings foar senioaren, lykas pleatslike bussen en taksy's foar âlderein. Yn in âldere maatskippij kin dizze fokus op âlderein in wichtige oerweging wêze.
AT1 rjochtet him op it meitsjen fan in mear ynklusive maatskippij en dat wurdt wjerspegele yn harren opfettings oer mobiliteit. De partij stribbet nei in betelber en tagonklik ferfier foar elkenien, mei in spesjale fokus op kwetsbere groepen. Dêrmei wol BIJ1 de mobiliteitskloof dy't faak sichtber is yn ferskaat en ûngelikense maatskippijen ferminderje.
Koartsein, de lytsere partijen markearje fasetten fan it mobiliteitsdebat dy't soms troch de gruttere partijen oer de holle sjoen wurde. Se bringe ûnderwerpen lykas ynklusiviteit, fergrizing en effisjinsje, en foegje in oare laach fan kompleksiteit ta oan 'e diskusje. Yn de oanrin nei de ferkiezings soe it ûnferstannich wêze om dizze partijen en harren unike oanpak te negearjen.
