Ograniczenie dostaw ryb z Morza Północnego ma daleko idące konsekwencje dla całego łańcucha rybackiego.
Zapowiadany program restrukturyzacyjny, mający zrekompensować holenderskim rybakom utracone w wyniku brexitu kwoty połowowe, przynosi zaskakujący skutek. Najnowsze dane pokazują, że jedynie 54 z 72 rybaków początkowo zatwierdzonych do programu faktycznie zezłomowało swoje kutry.
Ustalenie to pojawiło się po dokładnej analizie przeprowadzonej przez Wageningen Economic Research (WEcR) na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa, Przyrody i Jakości Żywności (LNV). Ten nieprzewidziany spadek udziału sugeruje, że spadek dostaw ryb z Morza Północnego przez holenderską flotę rybacką będzie mniej drastyczny, niż wcześniej przewidywano.
Rybacy mieli czas do 31 lipca na spełnienie kryteriów programu, które obejmują złomowanie lub wyłączenie statków z eksploatacji. W nadchodzących tygodniach RVO sprawdzi, czy wszyscy uczestnicy spełniają kryteria.
Pomimo tych niepowodzeń branża rybołówstwa znajduje się w burzliwej fazie, a na horyzoncie pojawiają się wyzwania finansowe i środowiskowe. Minister Piet Adema z LNV wprowadził już różne środki wsparcia finansowego i nadal pracuje nad dalszym zrównoważonym rozwojem i innowacjami w sektorze. Jest także zajęty kształtowaniem przyszłościowej wizji wydobywania żywności z mórz i dużych wód.
Konieczność wprowadzenia programu restrukturyzacji pojawiła się po utracie przez Holandię znacznych kwot połowowych w związku z wystąpieniem Wielkiej Brytanii z UE. Spośród 146 kwalifikujących się holenderskich statków rybackich większość stanowiły kutry łowiące płastugi, takie jak sola i gładzica.
Aby sporządzić mapę społeczno-gospodarczego wpływu rekultywacji frezu, WEcR zbadano różne scenariusze dla sektora rybołówstwa, łańcucha rybackiego i regionów rybackich. W ramach tej analizy przeanalizowano działalność historyczną (2018–2021) 71 zarejestrowanych statków, których wniosek został zatwierdzony w dniu 1 kwietnia 2023 r., i zróżnicowano liczbę rybaków, którzy faktycznie skorzystaliby z programu. Po rozpoczęciu dochodzenia inny statek kwalifikował się do dotacji na środki zaradcze, co dało ostateczną liczbę 31 statków na dzień 72 lipca.
Scenariusz o największym wpływie, w którym na wszystkich 71 statkach objętych badaniem podjęto działania naprawcze, a pozostali rybacy nie zwiększają wysiłków, prowadzi do zmniejszenia wyładunków ryb o 63% w przypadku soli, 62% w przypadku gładzicy i 29% w przypadku dorsza.
Najmniejszy efekt daje scenariusz, w którym 80% z 71 rybaków ulega reorganizacji, a pozostali rybacy zwiększają swoje wysiłki połowowe. Prowadzi to do spadku podaży soli o 32%, gładzicy o 31% i dorsza o 15%. Ponieważ obecnie wydaje się, że mniej statków faktycznie chce skorzystać z programu restrukturyzacji niż zbadano w scenariuszach, skutki dla dostaw będą prawdopodobnie mniejsze niż obliczono dla WEcR.
„Holandia jest tradycyjnie kojarzona z rybołówstwem. Musimy to pielęgnować. Flota rybacka przyszłości będzie inna: mniejsza i skupiona na zrównoważonych technikach połowu, dzięki czemu sektor ponownie stanie się zdrowy ekonomicznie. Wymaga to przedsiębiorczości ze strony rybaków i jasnej perspektywy na przyszłość w zakresie pozyskiwania żywności z morza ze strony rządu. Mam nadzieję, że będę mógł przedstawić tę wizję przyszłości w najbliższej perspektywie”.
Jak pokazują ostatnie badania, ograniczenie podaży ryb z Morza Północnego ma dalekosiężne konsekwencje dla całego łańcucha rybnego i powiązanych z nim społeczności rybackich. Oprócz bezpośrednich konsekwencji gospodarczych identyfikowane są także skutki społeczne i kulturowe.
W odpowiedzi ustępujący minister Adema przekazał kwotę 30 mln euro. Ten zastrzyk finansowy ma na celu wsparcie zarówno sieci sklepów z owocami morza, jak i społeczności w poszukiwaniu nowych perspektyw oraz pomoc w dostosowaniu się do zmian w sektorze.
Platforma Administracyjna ds. Rybołówstwa podjęła się zadania opracowania „Planu rozwoju rybołówstwa” w ścisłej współpracy z zaangażowanymi stronami oraz Ministerstwem Rolnictwa, Przyrody i Jakości Żywności. Plan ten prawdopodobnie będzie wyznaczał kierunki przyszłych inicjatyw i środków zapewniających odporność i zrównoważony rozwój sektora.
